Prof. Irena Lipowicz wystosowała w tej sprawie pismo do ministra finansów Mateusza Szczurka. Opierając się na doniesieniach „Rzeczpospolitej" („Po co fiskusowi biuro") informuje, że organy podatkowe utrudniają zarejestrowanie działalności przedsiębiorcom, którzy decydują się ja prowadzić pod adresem tzw. wirtualnego biura.  Fiskus prowadzi drobiazgowe, długotrwałe postępowanie w sprawie nadania numeru identyfikacji podatkowej,  a niejednokrotnie odmawia jego nadania. Podatnicy narzekają, że praktyka organów podatkowych nie jest jednolita w skali całego kraju i w większych miastach urzędnicy mają bardziej liberalne podejście w kwestii wirtualnych biur. Ministerstwo finansów tłumaczy, że organy podatkowe przeciwdziałają w ten sposób nieuczciwym praktykom polegającym na wykorzystywaniu wirtualnych biur w celu unikania opodatkowania.

Fiskus nie ma prawa badać siedziby

RPO przypomina, że ustawa o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników zawiera zamknięty katalog przesłanek uzasadniających wydanie decyzji o odmowie nadania NIP. Odmowa jest uzasadniona, gdy brak jest możliwości potwierdzenia tożsamości lub istnienia podmiotu, gdy organ stwierdzi, że zgłoszenie identyfikacyjne nie spełnia wymogów prawa, gdy podmiot ma już NIP, a także gdy o NIP występuje osoba fizyczna objęta rejestrem PESEL, która nie prowadzi działalności gospodarczej i nie jest zarejestrowanym podatnikiem VAT

Rzecznik zauważa, że żadna z tych przesłanek nie pozwala odmówić nadania NIP w przypadku, gdy podatnik wskazał jako siedzibę adres biura wirtualnego.

- Obowiązująca ustawa o NIP nie precyzuje jakichkolwiek wymogów, które powinna spełniać siedziba przedsiębiorcy, aby można było mu nadać NIP.  Organy podatkowe nie powinny zatem badać w postępowaniu o nadanie NIP, czy wskazane przez podatnika miejsce daje realne możliwości prowadzenia w nim określonego rodzaju działalności. Powinny ograniczyć się do badania kompletności i formy zgłoszenia identyfikacyjnego – uważa prof. Lipowicz.

Minister powinien zabrać głos

Stanowisko RPO potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych, m.in.  Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 7 sierpnia 2013 r. (sygn. akt SA/Łd 436/13). Sąd przypomniał, że ustawa o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników została w 2008 r. znowelizowana w kierunku  uporządkowania i uproszczenia zasad ewidencjonowania przedsiębiorców. Podmioty ubiegające się o nadanie NIP nie muszą już przedkładać, poza wnioskiem, żadnych dodatkowych dokumentów, takich jak umowa spółki czy umowa potwierdzająca prawo do lokalu.

- Obecnie podatnicy coraz częściej decydują się na korzystanie z biur wirtualnych. Docelowo takie rozwiązanie zmierza do ograniczenia kosztów obsługi biurowej. Działania organów podatkowych nie powinny stanowić utrudnienia dla małych i średnich przedsiębiorców rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej – pisze RPO do ministra finansów, prosząc go jednocześnie o zajęcie stanowiska w sprawie.