W ostatnią niedzielę października cofamy nad ranem zegary z 3 na 2 w związku ze zmianą czasu letniego na zimowy. Jakie znaczenie ma to  dla pracowników?

Większość z nas cieszy się z przedłużonej o godzinę nocy, czyli dodatkowego czasu na sen i odpoczynek. Nie zdajemy sobie sprawy, że osoby pracujące w nocy pracują wtedy o godzinę dłużej. Tak jest w szczególności w tych zakładach pracy, w których praca musi się odbywać w sposób ciągły – bez przerw (np. ze względu na specyfikę produkcji).

Czy ta dodatkowa godzina pracy może spowodować przekroczenie dopuszczalnych norm czasu pracy?

Podstawową normą jest praca 8 godzin dziennie i 40 tygodniowo. Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, którego godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy będą obejmować czas między 2 i 3 w najbliższy październikowy weekend, będzie pracował nie 8, ale 9 godzin. Warto pamiętać, że praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także ta wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Zatem godzina pracy przypadająca, na skutek zmiany czasu, ponownie między 2 a 3 będzie uważana za godzinę nadliczbową przypadającą w porze nocnej.

Czy pracodawca powinien wypłacić zatrudnionym dodatek za tą dodatkową godzinę jak za nadgodziny, czy też oddać im wolne?

Obie formy rekompensaty są prawnie dopuszczalne. Zgodnie z art. 151

1

k.p. za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości 100 proc. pensji. Jednak na podstawie art. 151

2

k.p. w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych pracodawca może udzielić zatrudnionemu także czasu wolnego od pracy. Jego wymiar zależy od tego, czy pracownik złoży stosowny wniosek w tym zakresie (wtedy będzie to 1 godzina), czy też czasu wolnego udzieli szef z własnej inicjatywy (musi dać 1,5 godziny wolnego).

Przy zmianie czasu na zimowy np. nocne pociągi stają na godzinę, aby do stacji docelowej dojechać według rozkładu jazdy. Jakie wynagrodzenie należy się pracownikowi za czas postoju?

Odpowiadając na to pytanie, warto rozważyć, czy w czasie postoju pociągu pracownik faktycznie nie będzie pracował, czy też postój powinno się zakwalifikować jako przestój. Przykładowo konduktor, do którego obowiązków należy m.in. pilnowanie porządku w pociągu, w czasie postoju  między 2 a 3 nadal będzie zobowiązany do wypełniania swoich zadań, czyli de facto także będzie pracował o godzinę dłużej.

Skoro zmiana czasu następuje w nocy, czy za tą dodatkową godzinę pracownikowi przysługuje dodatek za pracę w nocy i jak go wyliczyć?

Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej (zgodnie z art. 151

7

k.p. pora nocna obejmuje 8 godzin między godz. 21 a 7) przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. W październiku 2013 r. kwota dodatku za godzinę pracy w porze nocnej wynosi 1,74 zł [tj. (1600 : 184) x 20 proc.].