Pracownik zatrudniony przynajmniej sześć miesięcy zyskuje prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do trzech lat na sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Nie może jednak tego robić dłużej niż do ukończenia przez nie czwartego roku życia. Tej przerwy od świadczenia zadań udziela się na wniosek pracownika i mama lub tata mogą go wybrać maksymalnie w czterech częściach. Jeżeli oboje rodzice spełniają warunki do korzystania z urlopu wychowawczego, mają prawo to robić jednocześnie przez trzy miesiące.

Udzielanie oraz wyliczanie długości urlopu wychowawczego nie stwarza trudności. Problemem jest natomiast urlop wypoczynkowy, jaki przysługuje pracownikowi po powrocie ze sprawowania opieki nad dzieckiem.

Proporcjonalnie mniej

Aby określić długość takiego wypoczynku, trzeba ustalić podwładnemu jego wymiar. Tu podstawowym czynnikiem jest staż pracy. Jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat, dostanie 20 dni corocznego, płatnego wypoczynku. Gdy zatrudnienie trwa przynajmniej 10 lat, liczba wolnych dni wzrasta do 26.

Okresy nieświadczenia pracy mogą jednak obniżać wymiar urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym, w którym następuje powrót do zadań. Przykładem takiego okresu jest urlop wychowawczy, gdy trwa co najmniej miesiąc. Za czas pobytu na takiej opiece podwładny nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego, czyli każdy miesiąc tej absencji skraca wakacje o 1/12 przysługującego wymiaru. Na wyliczenie długości urlopu po powrocie wpływa też to, czy:

Do kiedy zatrudniony

Przy wyliczeniu urlopu wypoczynkowego pracownika po urlopie wychowawczym istotne jest też, jak długo będzie on jeszcze zatrudniony w tej firmie. Zgodnie z art. 1552 § 1 w zw. z art. 1551 § 1 pkt 2 k.p. powracającemu do zadań u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego przysługuje urlop w wymiarze proporcjonalnym do okresu:

W przykładach przyjęto, że pracownik jest zaangażowany przynajmniej do końca roku kalendarzowego. W przeciwnym razie wymiary urlopów byłyby odpowiednio krótsze (o 1/12 za każdy nieprzepracowany miesiąc).

Miesiąc, czyli 30 dni

Jeżeli urlop bezpłatny lub inny okres niewykonywania pracy, o których mowa w art. 1552 § 2 k.p., obejmuje części miesięcy kalendarzowych, za miesiąc uważa się łącznie 30 dni.

Taki sposób traktowania nakazuje § 2 pkt 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm.). Regulację tę stosuje się przy wyliczaniu proporcjonalnego obniżenia wypoczynku po powrocie z wychowania dziecka.

Przykład

Pracownica z ponad 10-letnim stażem, zatrudniona w firmie od 2005 r., była na urlopie wychowawczym w marcu 2012 r. przez 20 dni oraz w czerwcu 2012 r. przez 12 dni. Łącznie wybrała 32 dni urlopu wychowawczego w tym roku kalendarzowym, co obniżyło przysługujący jej wypoczynek o 1/12 (1/12 x 26 dni = 2,17 dni, w zaokrągleniu trzy dni).

Autorka jest radcą prawnym w Kancelarii Radcy Prawnego A.Ciastek-Zyska

Będą zmiany w kodeksie

Idzie lepsze

Projekt nowelizacji kodeksu pracy dotyczący urlopu wychowawczego, nad którym trwają właśnie prace, przewiduje zmiany korzystne dla pracowników. Pierwsza z nich dotyczy wprowadzenia art. 2931 k.p. Zgodnie z nim bieg terminu przedawnienia roszczenia o urlop wypoczynkowy nie rozpocznie się, a rozpoczęty ulegnie zawieszeniu na czas korzystania z urlopu wychowawczego.

Ponadto nowelizacja ma objąć art. 1552 k.p. tak, aby urlopu wypoczynkowego proporcjonalnie nie obniżał pobyt na urlopie wychowawczym w roku powrotu pracownika do zadań.

Zmiany te mają dostosować polskie prawo do norm unijnych oraz uwzględniają rozstrzygnięcie Trybunału Sprawiedliwości UE z 22 kwietnia 2010 r. w sprawie C-486/08 Zentralbetriebsrat der Landeskrankenhäuser Tirols przeciwko Land Tirol (po powrocie z urlopu wychowawczego pracownik ma prawo wziąć urlop wypoczynkowy, do którego nabył prawo przed opieką).

Pierwotnie nowelizacja miała wejść w życie 1 stycznia 2013 r., następnie przesunięto ją na 8 marca. Obecnie projekt jest po pierwszym czytaniu Sejmu, na etapie uzgodnień w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny. Prawdopodobnie zacznie obowiązywać jeszcze w 2013 r.

Ważny jest start i koniec wolnego

Przykład

Gdy urlop rozpoczął się w poprzednim roku

Pracownica z ponad 10-letnim stażem przebywała na urlopie wychowawczym od 1 września 2011 r. do 30 czerwca 2012 r.  Do pracy wróciła 1 lipca 2012 r. W 2012 r. nabyła prawo do urlopu proporcjonalnego w wymiarze 13 dni (6/12 x 26 dni = 13 dni).

Przykład

Opieka w bieżącym roku, a wcześniej nie było wakacji

Pracownica z ponad 10-letnim stażem, zatrudniona u pracodawcy od 2005 r., była na urlopie wychowawczym od 1 marca do 30 września 2012 r. 1 stycznia 2012 r. nabyła prawo do 26 dni wakacji. Do momentu opieki nad dzieckiem nie wybrała ani jednego dnia z tej puli. Po powrocie do pracy 1 października 2012 r. przysługujące jej wakacje będą wynosiły 10 dni (7/12 x 26 dni = 15,17 dni, w zaokrągleniu 16 dni; 26 -16 = 10  dni).

Przykład

Opieka w bieżącym roku, a wcześniej pełne wakacje

Pracownica z ponad 10-letnim stażem, zatrudniona w tej firmie od 2005 r., była na wychowawczym od 1 marca do 30 września 2012 r. 1 stycznia 2012 r. nabyła prawo do 26 dni wypoczynku i w styczniu i lutym wykorzystała je. Choć za ten rok przysługiwałoby jej jedynie 10 dni urlopu, tego wymiaru nie wolno już zmniejszyć. Szef nie może też obniżyć z tego powodu wakacji w przyszłym roku.

Przykład

Opieka w bieżącym roku, a przed nią tylko część wakacji

Pracownica z ponad 10-letnim stażem, zatrudniona w firmie od 2005 r., przebywała na urlopie wychowawczym od 1 marca do 30 września 2012 r. 1 stycznia 2012 r. nabyła prawo do 26 dni wypoczynku i w tym miesiącu oraz w lutym wykorzystała z tego pięć dni. Pozostałe 21 dni wakacji zostaną jej proporcjonalnie obniżone za czas pobytu na urlopie wychowawczym (7/12 x 26 = 15,17 dni, w zaokrągleniu 16 dni; 21-16 = 5 dni). Po powrocie do pracy będzie jej przysługiwało jeszcze pięć dni wypoczynku.