Okazjonalna sprzeda a obowiązek wpisu do ewidencji działalności gospodarczej

Czy przedsiębiorcą może być osoba niepełnoletnia

- Mam skończone 16 lat i chciałem prowadzić swoją firmę remontową. Czy mogę zarejestrować taki rodzaj działalności w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej?

Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej może być osoba fizyczna. Na gruncie prawa cywilnego wyróżnić należy pojęcie zdolności prawnej, która oznacza możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków, oraz pojęcie zdolności do czynności prawnych, która oznacza możność składania oświadczeń woli, zawierania umów i dokonywania czynności we własnym imieniu.

Każdy człowiek od chwili urodzenia posiada zdolność prawną (art. 8 Kodeksu cywilnego), która przysługuje wszystkim osobom fizycznym.

Z punktu widzenia obrotu gospodarczego kluczowe znaczenie ma jednak, jak się wydaje, zdolność do czynności prawnych.

Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności (art. 11 k.c.). Należy zauważyć, że w pewnych sytuacjach zdolność do czynności prawnych może zostać ograniczona (art. 15 k.c.), co wywołuje konsekwencje w zakresie praw i obowiązków, w tym wykonywania działalności gospodarczej.

Status przedsiębiorcy może, co do zasady, uzyskać osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, chociaż można spotkać poglądy wskazujące, że pozbawienie lub ograniczenie zdolności do czynności prawnych nie wpływa na zdolność prawną w zakresie obrotu gospodarczego i nadal podmiot taki może być podmiotem praw i obowiązków (M. Szydło, „Swoboda działalności gospodarczej", Warszawa 2006, s. 71).

Podobnie uważa A. Bierć (A. Bierć, „Sytuacja prawna przedsiębiorcy. Zagadnienia wybrane. Studia Prawnicze 1998", nr 3, s. 10 i n), wskazując, że przedsiębiorcą może być także osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych, gdyż w jej imieniu i na jej rachunek działa przedstawiciel ustawowy.

Jednak należy podnieść, że przepisy prawa nie nakładają na przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną obowiązku posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych. Ewentualne utrudnienia w dokonywaniu przez takie osoby czynności handlowych i publicznoprawnych w ramach wykonywanej działalności gospodarczej mają jedynie charakter faktyczny, ale dający się usunąć przy właściwym zastosowaniu odpowiednich przepisów dotyczących dokonywania czynności prawnych przez osoby niemające takiej zdolności, które zawarte są w kodeksie cywilnym oraz kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.

Jako przykład może posłużyć dziedziczenie przez małoletniego przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 k.c., które prowadził na zasadzie działalności ewidencjonowanej spadkodawca. Małoletni stanie się przedsiębiorcą, tyle tylko, iż w jego imieniu działać będzie przedstawiciel ustawowy lub pełnomocnik. Małoletni może także stać się przedsiębiorcą wykonującym działalność gospodarczą, gdy otrzyma darowiznę w postaci prawa podmiotowego do przedsiębiorstwa lub gdy w jego imieniu, za zezwoleniem sądu opiekuńczego, dojdzie do nabycia przedsiębiorstwa.

Jednak poza wskazanymi wyżej przykładami, mając na względzie pewność obrotu gospodarczego, należy uznać, że osoba fizyczna może uzyskać status przedsiębiorcy jedynie wówczas, gdy posiada pełną zdolność do czynności prawnych w rozumieniu art. 11 k.c. Oznacza to, że jest osobą pełnoletnią i nie została ubezwłasnowolniona.

Wpisu do CEIDG się nie dziedziczy

- Zmarły ojciec miał firmę handlową, działalność gospodarczą zarejestrował w CEIDG. Co teraz się dzieje po śmierci ojca z jego wpisem do ewidecji, czy ja go dziedziczę?

Zgodnie z art. 922 § 1 i 2 kodeksu cywilnego prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.

Przedsiębiorca będący osobą fizyczną może podjąć działalność gospodarczą dopiero w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej

Wpis do CEIDG polega natomiast na wprowadzeniu do systemu teleinformatycznego danych podlegających wpisowi, wymienionych enumeratywnie w art. 25 ust. 1 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2010 r. nr 220, poz. 1447, z późn. zm.), dalej: „s.d.g.".

Należy przez to rozumieć, że wpis do CEIDG nie jest ani prawem, ani też obowiązkiem majątkowym w rozumieniu przepisów k.c., tym samym nie podlega dziedziczeniu.

Wpis zmarłego przedsiębiorcy powinien być wykreślony w oparciu o art. 34 ust. 2 pkt 2 s.d.g. Natomiast przedsiębiorca będący osobą fizyczną może podjąć działalność gospodarczą dopiero w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (art. 14 ust. 1 i 2 s.d.g.).

Spadkobierca może natomiast odziedziczyć po zmarłym spadkodawcy przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 k.c.

Stosownie do art. 102

5

§ 1 k.c. na wniosek osoby mającej w tym interes nabycie spadku przez spadkobiercę stwierdza sąd albo notariusz, sporządzając akt poświadczenia dziedziczenia.

Należy dodać, że nie istnieje prawny obowiązek uzyskania stwierdzenia nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia. Orzeczenie sądu ma natomiast charakter deklaratywny, pełni także funkcję legitymacyjną względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia; spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia (art. 1027 k.c.).

We własnym imieniu, zarobkowo i w zorganizowany sposób

Czy osoba zajmująca się wyrobem i sprzedażą produktów rękodzieła i rzemiosła artystycznego musi dokonać wpisu do centralnej ewidencji?

Przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (dalej: s.d.g.) jest m. in. osoba fizyczna wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą, czyli zarobkową działalność wytwórczą, handlową bądź usługową wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły (art. 4 ust. 1 oraz art. 2 s.d.g.).

Jeżeli wykonywana działalność spełnia wymienione powyżej przesłanki, wówczas istnieje konieczność wpisu do CEIDG. Jeśli natomiast brak jest elementów ciągłości, tzn. wyrób rękodzieła i rzemiosła dokonywany jest okazjonalnie, i tak samo okazjonalna jest jego sprzedaż, to wówczas nie mamy do czynienia z działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Ważne jest jednak w takiej sytuacji, że zastosowanie mogą znaleźć przepisy podatkowe, wynikające z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o VAT.

Wpisowi do CEIDG podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi. Przedsiębiorca taki może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Przedsiębiorca ma prawo we wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej określić późniejszy dzień podjęcia działalności gospodarczej niż dzień złożenia wniosku (art. 14 ust. 1–3 s.d.g.).

Przypomnijmy, ze integralną częścią wniosku o wpis do CEIDG jest żądanie:

1) wpisu albo zmiany wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON);

2) zgłoszenia identyfikacyjnego albo aktualizacyjnego, o którym mowa w przepisach o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników;

3) zgłoszenia płatnika składek albo jego zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych albo zgłoszenia oświadczenia o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników;

4) przyjęcia oświadczenia o wyborze przez przedsiębiorcę formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych albo wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej.

Osoba fizyczna składa wniosek o wpis do CEIDG za pośrednictwem formularza elektronicznego dostępnego na stronie internetowej CEIDG, w Biuletynie Informacji Publicznej ministra właściwego do spraw gospodarki oraz za pośrednictwem elektronicznej platformy usług administracji publicznej.

System teleinformatyczny CEIDG przesyła wnioskodawcy na wskazany adres poczty elektronicznej potwierdzenie złożenia wniosku. Wniosek o wpis do CEIDG może być również złożony na formularzu w wybranym przez przedsiębiorcę urzędzie gminy:

1) osobiście albo

2) wysłany listem poleconym.

CEIDG przesyła odpowiednie dane zawarte we wniosku o wpis do CEIDG niezbędne dla uzyskania, zmiany albo skreślenia wpisu w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej (REGON), zgłoszenia identyfikacyjnego albo aktualizacyjnego, o którym mowa w przepisach o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, zgłoszenia płatnika składek albo ich zmiany w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych albo zgłoszenia oświadczenia o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz złożenia oświadczenia o wyborze formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych albo wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej, zgłoszenia rejestracyjnego lub aktualizacyjnego, o których mowa w przepisach o podatku od towarów i usług, za pośrednictwem elektronicznej platformy usług administracji publicznej lub innych środków komunikacji elektronicznej, niezwłocznie, nie później niż w dniu roboczym następującym po dokonaniu wpisu, do właściwego naczelnika urzędu skarbowego wskazanego przez przedsiębiorcę, a po uzyskaniu informacji o nadanym numerze identyfikacji podatkowej (NIP) do:

- Głównego Urzędu Statystycznego,

- Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

– wraz z informacją o dokonaniu wpisu do CEIDG i nadanym numerze NIP.

Wnioski o wpis do CEIDG są wolne od opłat (art. 23–39 s.d.g.).

Należy zauważyć, że przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy. W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca:

- ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów;

- ma prawo przyjmować należności lub obowiązek regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;

- ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;

- ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;

- wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;

- ma prawo osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;

- może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą.

Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie wykonywania działalności gospodarczej następuje na wniosek przedsiębiorcy (art. 14a ust. 1, 4 i 5 s.d.g.).