Śmierć zatrudniającego będącego osobą fizyczną (który nie angażował etatowców w zakładzie rozumianym jako wyodrębniona jednostka organizacyjna albo w zakładzie, którego nikt nie przejął, bo nie było spadkobierców albo odrzucili oni spadek) wywołuje skutek w postaci wygaśnięcia angaży podwładnych.

Przykład

Pani Patrycja jest właścicielką zakładu fryzjerskiego. 2 listopada 2012 r. zginęła w wypadku samochodowym, nie pozostawiając spadkobierców.

Angaż zatrudnionej w tym salonie pani Pauliny wygasł zatem w dacie śmierci pani Patrycji.

Nie dotyczy to jednak sytuacji, w której zakład przejmuje w całości bądź w części nowy pracodawca albo gdy umiera osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą w formie spółki handlowej. Wówczas stosunki pracy są kontynuowane, chyba że strony kontraktu o pracę zdecydują odmiennie.

Przykład

Sytuacja jest taka jak w poprzednim przykładzie z tą różnicą, że zakład pani Patrycji odziedziczył jej syn – pan Marek. Stosunek pracy pani Pauliny nie wygasł więc z chwilą śmierci pani Patrycji.

Może on jednak ulec rozwiązaniu, gdy taka będzie wola jednej albo obu stron angażu.

Przykład

Panią Leokadię zatrudnia Przedsiębiorstwo Robót Budowlanych Kamil Iksiński Spółka Jawna. Jego ewentualna śmierć nie spowoduje zatem wygaśnięcia stosunków pracy osób zatrudnionych w tym przedsiębiorstwie osób (w tym pani Leokadii), ponieważ ich pracodawcą jest spółka, a nie pan Kamil Iksiński.

Sąd Najwyższy w uchwale z 22 lutego 1994 r. (I PZP 1/94)

podniósł, że „w razie śmierci pracodawcy prowadzącego działalność gospodarczą w oparciu o wpis w ewidencji takiej działalności, jego spadkobiercy wstępują w prawa i obowiązki pracodawcy w ramach stosunków pracy z pracownikami zatrudnionymi przez zmarłego. Nie dotyczy to sytuacji, w której w skład spadku nie wchodzi zakład pracy i w wyniku dziedziczenia nie dochodzi do jego przejęcia w całości lub części w rozumieniu art. 23

1

§ 2

kodeksu pracy

. W takim wypadku stosunki pracy wygasają".

Trochę pieniędzy

Jeżeli nie dochodzi do przejęcia pracowników przez nowego zatrudniającego na zasadach określonych w art. 231 k.p., podwładnemu, którego kontrakt o pracę wygasł z powodu zgonu szefa, należy się odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Natomiast przy angażu zawartym na czas określony lub czas wykonywania określonej pracy będzie to wartość uposażenia za dwa tygodnie (bez względu na to, czy umowa zawierała klauzulę o możliwości jej wypowiedzenia).

Przykład

Angaż pani Pauliny zatrudnionej w zakładzie fryzjerskim był zawarty na czas nieokreślony. Pracowała w salonie pani Patrycji od czterech lat. Zarabiała 2 tys. zł miesięcznie. Należy jej się zatem odszkodowanie w wysokości uposażenia za okres wypowiedzenia, czyli za trzy miesiące.

Przykład

Sytuacja jak w poprzednim przykładzie, z tym, że angaż pani Pauliny był terminowy i wynosił rok. Przysługuje jej więc odszkodowanie w wysokości poborów za dwa tygodnie.

Z wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 10 grudnia 2009 r. w sprawie C-323/08 wynika, że prawo krajowe może nie kwalifikować tego wygaśnięcia jako zwolnienia grupowego (Komentarz do kodeksu pracy tom I pod red. K. Jaśkowskiego i E. Maniewskiej, 8 wyd.

Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska sp. z o.o., Warszawa 2012, str. 273).

Kto płaci

Odszkodowanie płacą spadkobiercy zmarłego pracodawcy, chyba że odrzucą spadek po nim. W takim wypadku, a także gdy nie ma następców prawnych zmarłego, spadek dziedziczy gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a gdy nie da się go ustalić albo leżało ono poza granicami Polski - spadkobiercą jest Skarb Państwa.

Zarówno gmina, jak i Skarb Państwa dziedziczą spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że odpowiadają za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Analogicznie będzie, gdy spadkobiercy przyjmą spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Jeżeli wówczas długi spadkowe przewyższają wartość spadku, dochodzący odszkodowań wierzyciele zostaną zaspokojeni najwyżej częściowo.

Ważne! Odszkodowanie z art. 632 § 2 k.p. nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, DzU z 2012 r., poz. 361 ze zm.).

Oblicza się go według reguł obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop (§ 2 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy, DzU nr 62, poz. 289 ze zm.).

Co mówi kodeks

W świetle art. 3 k.p. pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie miała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, pod warunkiem, że zatrudniają one pracowników.

—Anna Borysewicz adwokat, prowadzi własną kancelarię w Płocku