Branża budowlana jest w kryzysie. Przedsiębiorcy dobrze wiedzą, jak wygląda dziś rynek budowy oraz remontów dróg i mieszkań. Czy oznacza to, że biznes budowlany należy omijać szerokim łukiem?
Absolutnie nie. Każdy kryzys kiedyś się skończy, a początek wzrostu to niejako nowe rozdanie, które stwarza okazje dla nowych podmiotów. Jedno jest pewne – każdy obiekt budowlany musi z czegoś powstać. Jeżeli pomysł nowego przedsiębiorcy polega na produkcji i sprzedaży materiałów budowlanych, to musi on wiedzieć, że nie mogą one być o dowolnej jakości i specyfice.
Jest to oczywiście podyktowane względami bezpieczeństwa. Dlatego przedsiębiorca musi znać uregulowania dotyczące legalizacji wyrobów budowlanych, czyli przepisy ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (dalej: ustawa).
Nowe pojęcia
Omawiana materia ma charakter specjalistyczny i techniczny, dlatego przyda się znajomość przynajmniej podstawowych definicji. Zgodnie z ustawą, wyrób budowlany to rzecz ruchoma, bez względu na stopień jej przetworzenia, przeznaczona do obrotu, wytworzona w celu zastosowania w sposób trwały w obiekcie budowlanym, wprowadzana do obrotu jako wyrób pojedynczy lub jako zestaw wyrobów do stosowania we wzajemnym połączeniu stanowiącym integralną całość użytkową. Tę definicję będą spełniać np. cegły. Jeżeli przedsiębiorca chce je produkować, to podlega ustawie i musi stosować się do jej zapisów.
Co oznacza
Inne ważne pojęcia to:
- aprobata techniczna – pozytywna ocena technicznej przydatności wyrobu budowlanego do zamierzonego stosowania;
- europejska aprobata techniczna – pozytywna ocena technicznej przydatności wyrobu budowlanego do zamierzonego stosowania, wydana zgodnie z wymaganiami Unii Europejskiej;
Aprobata techniczna jest udzielana dla wyrobu budowlanego, dla którego nie ustanowiono Polskiej Normy wyrobu
- krajowa deklaracja zgodności – oświadczenie producenta stwierdzające, na jego wyłączną odpowiedzialność, że wyrób budowlany jest zgodny z Polską Normą wyrobu albo aprobatą techniczną;
- znak budowlany – zastrzeżony znak wskazujący zapewnienie odpowiedniego stopnia zaufania, to znaczy, że dany wyrób budowlany jest zgodny z Polską Normą wyrobu albo aprobatą techniczną;
- sprzedawca – podmiot przekazujący innemu podmiotowi wyrób budowlany wprowadzony do obrotu, w celu jego dalszego przekazania bądź zastosowania w obiekcie budowlanym. -
Co to jest znak CE
W Polsce funkcjonują dwa systemy wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu i ich znakowania. Pierwszy, uprawnia producenta wyrobu do opatrzenia wyrobu znakiem CE. Można go spotkać na wyrobach budowlanych wyprodukowanych za granicą, jak i na wyrobach krajowych. Takie oznakowanie umożliwia wprowadzenie wyrobu do obrotu w całej Unii. Drugi system daje producentowi wyrobu prawo do jego oznakowania znakiem budowlanym.
W procedurach oceny zgodności w systemie krajowym uczestniczą jednostki akredytowane, tzn. takie, które uzyskały akceptację Polskiego Centrum Akredytacji (jednostka ma często status zarówno jednostki akredytowanej, jak i notyfikowanej) oraz producenci wyrobów. Dokumentem poświadczającym legalne wprowadzenie wyrobu do obrotu jest certyfikat zgodności oraz krajowa deklaracja zgodności. Zgodnie z wymogami ustawy w producent wyrobu ma obowiązek wydać, na swoją wyłączną odpowiedzialność, krajową deklarację zgodności wyrobu z Polską Normą albo aprobatą techniczną.
Kiedy można sprzedawać
Wyrób budowlany może być wprowadzony do obrotu, jeżeli nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych, w zakresie odpowiadającym jego właściwościom użytkowym i przeznaczeniu. Musi więc posiadać właściwości użytkowe, które umożliwiają prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym obiektom budowlanym, w których ma być zastosowany w sposób trwały, spełnienie wymagań podstawowych.
Mamy tu do czynienia z bardzo ogólnymi przesłankami. – Ich uszczegółowienie znalazło się w art. 5 ustawy. Odpowiada on na pytanie, kiedy wyrób budowlany nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych.
Przede wszystkim wyrób budowlany musi być oznakowany CE (wzór oznakowania określa załącznik do ustawy), co oznacza, że dokonano oceny jego zgodności z normą zharmonizowaną albo europejską aprobatą techniczną bądź krajową specyfikacją techniczną państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Ponadto musi być umieszczony w określonym przez Komisję Europejską wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa, dla których producent wydał deklarację zgodności z uznanymi regułami sztuki budowlanej, albo być oznakowany, znakiem budowlanym (jego wzór określa załącznik do ustawy).
Alternatywą jest sytuacja, w której dany wyrób został wprowadzony do obrotu legalnie w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, nieobjętym zakresem przedmiotowym norm zharmonizowanych lub wytycznych do europejskich aprobat technicznych Europejskiej Organizacji do spraw Aprobat Technicznych (EOTA). W tym przypadku właściwości użytkowe danego wyrobu muszą umożliwiać spełnienie wymagań podstawowych przez obiekty budowlane zaprojektowane i budowane w sposób określony w odrębnych przepisach, w tym przepisach techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej.
Uwaga!
Oznakowanie CE wyrobu budowlanego, który nie stwarza szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa oraz nie odpowiada lub odpowiada częściowo specyfikacjom technicznym jest dopuszczalne, wyłącznie po dokonaniu stosownej oceny zgodności.
Ustawodawca dopuścił stosowanie siedmiu metod dokonywania oceny zgodności, w tym m.in. badanie próbek pobranych w zakładzie produkcyjnym, prowadzone przez producenta lub notyfikowaną jednostkę, zgodnie z ustalonym planem badań i wewnętrzną (zakładową) kontrolę produkcji.
Uwaga!
określa tryb udzielania, uchylania lub zmiany europejskich aprobat technicznych; zakres i formę europejskich aprobat technicznych; polskie jednostki organizacyjne upoważnione do wydawania europejskich aprobat technicznych oraz sposób ustalania odpłatności za udzielanie, zmianę i przedłużanie terminu ważności europejskich aprobat technicznych.
Aprobata techniczna
Aprobata techniczna jest udzielana dla wyrobu budowlanego, dla którego nie ustanowiono Polskiej Normy wyrobu. Ponadto udzielana jest dla takiego wyrobu budowlanego, którego właściwości użytkowe, odnoszące się do wymagań podstawowych, różnią się istotnie od właściwości określonej w Polskiej Normie wyrobu, objętego:
- mandatem udzielonym przez Komisję Europejską na opracowanie norm zharmonizowanych lub wytycznych do europejskich aprobat technicznych;
- wykazem zawartym w rozporządzeniu ministra infrastruktury z 8 listopada 2004 r. w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upoważnionych do ich wydawania.
Aprobata techniczna jest udzielana odpłatnie na koszt wnioskodawcy i na czas określony. Decyzję w tym zakresie wydaje się na podstawie oceny właściwości użytkowych i przewidywanej trwałości należycie zidentyfikowanego wyrobu budowlanego, potwierdzonych, w zależności od potrzeb, badaniami, obliczeniami, oględzinami, opiniami ekspertów i innymi dokumentami, z zastosowaniem przepisów szczególnych, w tym techniczno-budowlanych i Polskich Norm wyrobów.
Procedurę wydawania aprobat określa wyżej wymienione rozporządzenie. Do ich udzielania uprawnionych jest 13 wyspecjalizowanych podmiotów. W tym między innymi Instytut Nafty i Gazu w Krakowie, Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie, Instytut Badawczy Dróg i Mostów w Warszawie. Pełna lista znajduje się w § 16 rozporządzenia. Poszczególne podmioty zajmują się właściwymi dla siebie rodzajami wyrobów.
Jaka procedura
W celu uzyskania aprobaty należy złożyć wniosek do właściwego podmiotu zawierający m.in. określenie i adres wnioskodawcy oraz miejsce produkcji wyrobu budowlanego; nazwę techniczną i nazwę handlową, oznaczenie wyrobu budowlanego i jego odmiany asortymentowe; opis techniczny wyrobu budowlanego oraz zastosowanych materiałów i podzespołów.
Jednostka aprobująca w terminie jednego miesiąca od dnia rejestracji wniosku dokonuje jego weryfikacji. Polega ona na rozpoznaniu, sprawdzeniu kompletności wniosku oraz dokonaniu oceny jego zasadności.
Następnie jednostka aprobująca zawiadamia wnioskodawcę o potrzebie przeprowadzenia postępowania aprobacyjnego lub przedstawia pisemne uzasadnienie odmowy wszczęcia takiego postępowania. Wszczęcie postępowania aprobacyjnego następuje w terminie określonym w porozumieniu stron o przeprowadzeniu takiego postępowania.
Jednostka aprobująca, po uzyskaniu kompletu sprawozdań z badań i dokumentów, dokonuje oceny przydatności wyrobu budowlanego do stosowania w budownictwie. Wydanie aprobaty technicznej lub odmowa wydania aprobaty technicznej wraz z uzasadnieniem następuje w terminie dwóch miesięcy.
Aprobatę techniczną lub odmowę udzielenia aprobaty technicznej podpisuje kierownik jednostki aprobującej. Aprobata obowiązuje od dnia jej wydania i jest udzielana na okres 5 lat. Okres ten może być przedłużany, na wniosek jej właściciela, bez przeprowadzania ponownego postępowania aprobacyjnego.
Jakie koszty
Działalność jednostek aprobujących w zakresie udzielania, zmiany i przedłużania terminu ważności aprobaty technicznej prowadzona jest odpłatnie na koszt wnioskodawcy. Odpłatność za weryfikację wniosku wynosi równowartość w złotych 500 euro. Za przeprowadzenie czynności związanych z udzielaniem, zmianą i przedłużeniem terminu ważności aprobaty technicznej, przedsiębiorca zapłaci cenę ustaloną na podstawie udokumentowanej liczby godzin pracy i stawki godzinowej określonej w cenniku.
Piotr Rogowiecki ekspert Pracodawcy RP
Komentuje Piotr Rogowiecki ekspert Pracodawcy RP
Względy bezpieczeństwa przemawiają za tym, aby wyroby budowlane były poddane szczególnemu reżimowi prawnemu. Z punktu widzenia biznesowego najlepszym rozwiązaniem jest legalizacja swoich wyrobów za pomocą znaku CE.
Daje to możliwość sprzedawania swoich produktów w całej Unii Europejskiej. Warto o tym pomyśleć od razu, nawet jeśli przedsiębiorcy wydaje się, że poprzestanie na zaopatrywaniu rynku krajowego. Trzeba pamiętać, że propozycje biznesowe często przychodzą w najmniej oczekiwanym momencie.
