- Jeden z naszych wieloletnich pracowników pięć miesięcy temu został oddelegowany do pracy do Niemiec (od 1 kwietnia br.). W okresie oddelegowania opłacamy za niego składki w Polsce na podstawie uzyskanego z ZUS zaświadczenia A1. W tym czasie pracownik otrzymuje, oprócz stałej płacy miesięcznej, dodatek funkcyjny, który nie jest pomniejszany za czas absencji chorobowej (zgodnie z postanowieniami umowy o pracę). Ponadto firma opłaca za niego składkę na ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków.

Pracownik ten zachorował we wrześniu br. i jest to jego pierwsza niezdolność do pracy w tym roku. W jaki sposób powinniśmy ustalić podstawę wymiaru przysługującego mu we wrześniu wynagrodzenia chorobowego?

– pyta czytelnik.

Pracownikowi oddelegowanemu do pracy w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, nadal podlegającemu ubezpieczeniom w Polsce, przysługują świadczenia przewidziane polskimi przepisami, tj. wynagrodzenie chorobowe za pierwsze 33 dni choroby (14 dni – jeśli ukończył 50 lat) trwającej w danym roku kalendarzowym, a następnie zasiłek chorobowy.

Do obliczenia podstawy wymiaru zasiłków dla tych pracowników przyjmuje się, podobnie jak w przypadku osób wykonujących pracę w Polsce, przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne. Na tym jednak obliczenia zwykle się kończą, bo nie trzeba wyłączać składników, które pomija się, ustalając wysokość świadczeń dla osób, które nie zostały oddelegowane.

Ustalając podstawę wymiaru zasiłku chorobowego dla pracownika, nie uwzględnia się, co do zasady, elementów płacy, które w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu przysługują mu za okres pobierania tego świadczenia. Tak nakazuje art. 41 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.; dalej ustawa zasiłkowa).

Ogólne zasady

W bazie do naliczenia zasiłku pomija się składniki wynagrodzenia przyznawane niezależnie od oceny pracy zatrudnionego, na których przyznanie i wypłatę okres pobierania zasiłku nie ma wpływu. Tak samo jest z tymi elementami płacy, które nie są uzależnione bezpośrednio od indywidualnego wkładu pracy konkretnego pracownika, ale od wyników grupy lub całego zakładu pracy, wypłacanych niezależnie od absencji zatrudnionego. Pracodawca musi też pamiętać o wyłączeniu z obliczeń tych składników, które przysługiwały tylko do określonego terminu albo którego wypłaty zaprzestano.

Opisane wyżej zasady mają zastosowanie przy naliczaniu podstawy wymiaru zasiłków należnych pracownikom, których zatrudniają polscy pracodawcy. Nie dotyczą jednak tych osób, które wykonują pracę za granicą.

Istotny wyjątek

Wysokość świadczenia należnego pracownikowi oddelegowanemu czasowo do pracy za granicę nalicza się od podstawy uwzględniającej wszystkie składniki wynagrodzenia, od których została opłacona składka chorobowa. Nie ma więc zastosowania ani wyłączenie tych, do których w myśl przepisów wewnątrzzakładowych pracownik zachowuje prawo w okresach absencji chorobowej, ani tych przyznawanych niezależnie od oceny pracy zatrudnionego czy przysługujących do określonego terminu (nawet gdy zasiłek przysługuje za okres po terminie, do którego składniki zostały przyznane).

Taka odrębność jest wynikiem różnicy w zakresie ustalania podstawy wymiaru składki chorobowej za pracowników oddelegowanych. Co do zasady podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców jest, podobnie jak w przypadku tych wykonujących pracę w Polsce, przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągany z tytułu zatrudnienia.

Tak samo też z obowiązku oskładkowania zwolnione są przychody, których rodzaje wymienia w § 2 ust. 1 rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.). Jednocześnie jednak pkt 16 tego przepisu wykazuje wobec oddelegowanych dwie odmienne zasady:

- wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składek pomniejsza się o równowartość diet przysługujących z tytułu zagranicznej podróży służbowej pracownikom sfery budżetowej, za każdy dzień pobytu,

- tak ustalony miesięczny przychód stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.); w 2012 r. jest to kwota 3526 zł.

Aby ustalić podstawę wymiaru przysługującego pracownikowi czytelnika świadczenia za czas choroby, należy ustalić przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone mu za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających wrzesień, tj. miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 36 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Oznacza to, że trzeba uwzględnić zarówno wynagrodzenie za miesiące pracy w Polsce, jak i za granicą.

Wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku (również w przypadku osób wykonujących pracę poza krajem) to przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek społecznych (emerytalnej, rentowych i chorobowej), finansowanych ze środków pracownika (art. 3 pkt 3 ustawy zasiłkowej).

Z korzyścią dla wysłanego

Dalsze obliczenia będą się jednak różnić. Odmiennie niż w przypadku pracowników wykonujących pracę w Polsce, przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń chorobowych przysługujących pracownikowi wykonującemu pracę za granicą, nie należy stosować zasad dotyczących wyłączania składników wynagrodzenia, które:

- przysługują za okresy pobierania świadczeń chorobowych (premii, nagród, dodatków),

- są przyznawane niezależnie od oceny pracy pracownika.

Zatem z wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru świadczenia chorobowego za miesiące delegowania, tj. od kwietnia do sierpnia, nie należy wyłączać ani dodatku funkcyjnego, ani przychodu wynikającego z pokrywanego przez pracodawcę ubezpieczenia NW. Analogicznie postąpić należałoby w odniesieniu do składników przysługujących do określonego terminu, albo takich, których wypłaty zaprzestano (gdyby taka sytuacja miała miejsce).

Zatem w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych, wynagrodzenie za pracę za granicą wlicza się w kwotach stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, bez podziału na składniki wynagrodzenia. Jest to m.in. wynik tego, że do podstawy wymiaru składek pracowników wykonujących pracę za granicą nie wchodzi cała kwota przychodu.

Przykład

Pan Marek, pracownik oddelegowany do pracy w Niemczech, przepracował tam cały sierpień br. (nie przebywał na urlopie ani nie chorował). Dieta za dzień pobytu w tym kraju wynosi 42 euro, natomiast kurs euro z dnia poprzedzającego wypłatę pensji wyniósł 4,10 zł.

Wynagrodzenie pracownika za  =sierpień wyniosło 2300 euro (1800 euro płaca zasadnicza + 500 euro dodatek funkcyjny niepomniejszany za okresy absencji chorobowej), natomiast składka na ubezpieczenie NW, zapłacona za pracownika przez firmę, to 200 zł. Zakładając, że pan Marek nie przekroczył 30-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, sposób rozliczenia jego przychodu za sierpień obrazuje tabelka.

Zatem wynagrodzenie za sierpień br., które stanowiłoby podstawę wymiaru zasiłku, gdyby pan Marek nabył do niego prawo w ciągu następnych 12 miesięcy, wyniesie 3703,39 zł (4291,80 zł – 588,41 zł).

KURS WALUT Z DNIA POPRZEDZAJĄCEGO WYPŁATĘ

Gdy wynagrodzenie pracownika zostaje ustalone w walucie obcej, to w celu ustalenia podstawy wymiaru należy je przeliczyć na złote.

Zgodnie z § 4 rozporządzenia MPiPS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przeliczenia należy dokonać w sposób przyjęty w przepisach ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 361 ze zm.).

W art. 11a ust. 1 wskazuje ona, że przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.

Autorka jest ekspertem ds. wynagrodzeń, wykładowcą