Sytuacja na rynku pracy jest trudna. Bezrobocie w czerwcu osiągnęło poziom 12,4 proc. To co prawda mniej niż miesiąc wcześniej, ale i tak jest to najwyższa stopa bezrobocia w tym miesiącu od sześciu lat. Prognozy mówią, że na koniec roku wskaźnik ten może sięgnąć 14 proc., a 2013 rok wcale nie musi okazać się lepszy.
W najbliższym czasie praca będzie więc dobrem stosunkowo rzadkim, a jednocześnie poszukiwanym. Prawo popytu i podaży mówi, że to, czego jest mało, a na co istnieje zapotrzebowanie, osiąga wysoką cenę. Okazuje się więc, że także na „dostarczaniu” pracy można zarobić.
Oczywiście miejsca pracy tworzą pracodawcy. Jednak istotną rolę odgrywają także podmioty prywatne zajmujące się, mówiąc w największym skrócie, kojarzeniem pracodawców i pracowników. Chodzi oczywiście o agencje zatrudnienia. Jak rozpocząć taką działalność gospodarczą? Przede wszystkim trzeba poznać przepisy ustawy z 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (dalej: ustawa).
Czym się zajmują
Agencje zatrudnienia to jedne z sześciu typów instytucji rynku pracy. Stanowią więc część większej całości, której zadaniem jest promocja zatrudnienia, łagodzenie skutków bezrobocia oraz aktywizacja zawodowa. Zgodnie z ustawą agencja zatrudnienia to podmiot wpisany do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia, świadczący usługi w zakresie pośrednictwa pracy, pośrednictwa do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych, poradnictwa zawodowego, doradztwa personalnego lub pracy tymczasowej.
Z tej definicji można wyprowadzić dwie konkluzje. Po pierwsze, warunkiem legalnego prowadzenia omawianej działalności jest uzyskanie stosownego wpisu (o czym szerzej niżej). Po drugie, pozwala ona na sprecyzowanie generalnego zakresu działalności agencji pracy.
Aktywność agencji zatrudnienia dzieli się na cztery obszary. Pierwszy z nich to pośrednictwo pracy. W tej kategorii mieści się nie tylko pomoc poszukującym pracy w jej znalezieniu, lecz także oferowanie pracodawcom usługi polegającej na poszukiwaniu pracowników o określonych kwalifikacjach.
Ponadto omawiana kategoria obejmuje m.in. pozyskiwanie i upowszechnianie ofert pracy, czy też informowanie kandydatów do pracy oraz pracodawców o aktualnej sytuacji i przewidywanych zmianach na lokalnym rynku pracy.
Agencje zatrudnienia zajmują się także pośrednictwem pracy. W tym obszarze można wyróżnić trzy typy działań:
Wniosek do marszałka województwa może być złożony w formie elektronicznej
- analizę sytuacji kadrowej pracodawców,
- wskazywanie źródeł i metod pozyskania kandydatów na określone stanowiska pracy oraz
- weryfikację kandydatów pod względem oczekiwanych kwalifikacji i predyspozycji.
Trzecia kategoria to poradnictwo zawodowe. W szczególności może ono polegać m.in. na udzielaniu pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia, czy też udzielaniu pracodawcom pomocy w doborze kandydatów do pracy.
Ostatnim rodzajem działalności prowadzonej przez agencje zatrudnienia jest zatrudnianie pracowników tymczasowych i kierowanie ich (a także osób niebędących pracownikami) do wykonywania pracy tymczasowej na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy użytkownika na zasadach określonych w przepisach o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.
Ustawa nie nakazuje agencjom prowadzenia działalności we wszystkich czterech wymienionych kategoriach. Niemniej jednak opisany katalog zadań agencji pozwala spojrzeć na nie szerzej, nie tylko przez powszechny w świadomości społecznej pryzmat kojarzenia osób poszukujących pracy z pracodawcami.
Kto może prowadzić
Ustawa określa przesłanki negatywne, których zaistnienie powoduje, że dany podmiot nie może prowadzić agencji zatrudnienia. I tak niedopuszczalne jest posiadanie zaległości z tytułu podatków, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Prowadzić agencji zatrudnienia nie może także podmiot, który był karany za przestępstwa lub wykroczenia, o których mowa w art. 121–121b ustawy. Taki sam skutek ma otworzenie likwidacji, a także ogłoszenie upadłości danego podmiotu.
Urząd sprawdzi
Agencja zatrudnienia może działać po uzyskaniu wpisu do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia. Wynika to z tego, że jest to działalność regulowana w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.
Uwaga!
Posiadanie wpisu do rejestru nie uprawnia do prowadzenia pośrednictwa pracy w ramach sieci EURES.
Rejestr prowadzi marszałek województwa właściwy dla siedziby podmiotu ubiegającego się o wpis. Jeżeli siedzibą firmy jest np. Lubartów, trzeba się ubiegać o wpis u marszałka województwa lubelskiego. Aby go uzyskać, należy złożyć stosowny wniosek.
Przed dokonaniem wpisu marszałek może dokonać kilku czynności sprawdzających. Ustawa wyposażyła go w instrumenty pozwalające nie tylko na samodzielną weryfikację wnioskodawcy, lecz także na zobligowanie tego ostatniego do przedstawienia dodatkowych dokumentów i wyjaśnień.
Gdy zostanie dokonany wpis do rejestru, marszałek województwa wydaje przedsiębiorcy certyfikat uprawniający do wykonywania omawianych czynności. Dokument ten zawiera: nazwę podmiotu, adres jego siedziby, numer w rejestrze oraz datę wpisu do rejestru.
Wydanie certyfikatu podlega opłacie w wysokości 200 zł, stanowiącej dochód samorządu województwa. Opłata nie jest pobierana, gdy wydanie certyfikatu wynika ze zmiany danych dotyczących podmiotu prowadzącego agencję.
Kiedy nie ma szans
Ustawa określa przypadki, w których uzyskanie wpisu nie jest możliwe. Taka sytuacja nastąpi, gdy dany podmiot będzie wypełniał choćby jedną z opisanych powyżej przesłanek negatywnych. Tak też będzie, gdy w okresie trzech lat poprzedzających złożenie wniosku o wpis przedsiębiorca:
- otrzymał decyzję o zakazie wykonywania działalności objętej wpisem,
- naruszył ustawowe warunki prowadzenia agencji zatrudnienia,
- nie usunął uchybień w narzuconym mu terminie,
- złożył nieprawdziwe oświadczenie lub przekazał niezgodne z prawdą informacje,
- nie złożył wyjaśnień w zakresie niezgodności danych w rejestrze ze stanem faktycznym po uprzednim wezwaniu.
Wpisu nie uzyska także podmiot założony przez osobę fizyczną, która wcześniej dopuściła się naruszenia przepisów ustawy, skutkującego wykreśleniem z rejestru.
Uwaga!
Wzór wniosku o wpis do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia, wzór certyfikatu o dokonaniu wpisu podmiotu do rejestru oraz zakres składanych informacji o działalności agencji zatrudnienia, a także wzory formularzy składanych informacji określa
.
Jakie obowiązki
Ustawa nakłada na agencje zatrudnienia szereg obowiązków. Można je podzielić na lokalowe, kadrowe i prawne. I tak agencja jest zobowiązana do tego, aby lokal przeznaczony na jej działalność zapewniał poufność prowadzonych w niej rozmów. Ponadto konieczne jest posiadanie podstawowego sprzętu technicznego umożliwiającego prowadzenie omawianej działalności. Jeśli chodzi o wymogi kadrowe, to agencja musi zapewnić w ramach doradztwa personalnego i poradnictwa zawodowego kadrę osób z wykształceniem wyższym.
Ich program studiów powinien obejmować przygotowanie w zakresie doradztwa personalnego lub poradnictwa zawodowego. Mogą to być także osoby z wykształceniem wyższym, które posiadają co najmniej roczne doświadczenie zawodowe w pracy na stanowisku doradcy personalnego lub zawodowego w publicznych służbach zatrudnienia lub agencjach zatrudnienia. W odniesieniu do usług z zakresu pośrednictwa pracy oraz pracy tymczasowej kadra musi się legitymować co najmniej wykształceniem średnim.
Szerszy jest katalog wymagań prawnych. Agencje są zobowiązane do przetwarzania posiadanych danych osobowych zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych.
W toku swej działalności nie mogą one dyskryminować ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie ani ze względu na przynależność związkową osób, dla których poszukują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
W dokumentach, ogłoszeniach i ofertach agencja zatrudnienia jest obowiązana umieszczać numer wpisu do rejestru, a ogłaszane oferty wykonywania pracy tymczasowej oznaczać jako „oferty pracy tymczasowej”.
Kolejnym obowiązkiem jest współpraca z organami zatrudnienia w zakresie realizacji polityki rynku pracy. Ustawa nakłada także na agencje obowiązki sprawozdawcze względem organu nadzoru, czyli właściwego marszałka województwa.
Co we wniosku
Obligatoryjne jego elementy to:
- oznaczenie podmiotu ubiegającego się o wpis do rejestru;
- adres zamieszkania lub siedziby podmiotu oraz adresy, pod którymi będzie prowadzona działalność, wraz z nazwą gminy i województwa oraz numerem telefonu;
- oznaczenie formy prawnej prowadzonej działalności;
- numer identyfikacji podatkowej NIP;
- numer w Krajowym Rejestrze Sądowym albo numer w ewidencji działalności gospodarczej, jeżeli został nadany, oraz nazwa i adres organu ewidencyjnego;
- adres poczty elektronicznej.
Ponadto do wniosku należy dołączyć oświadczenie o treści zawartej w art. 18e ust. 2 ustawy. Oświadczenie musi zawierać także: oznaczenie podmiotu prowadzącego agencję zatrudnienia oraz adres zamieszkania lub siedziby, oznaczenie miejsca i datę złożenia oświadczenia, a także podpis osoby uprawnionej do reprezentowania wnioskodawcy, ze wskazaniem imienia i nazwiska oraz pełnionej funkcji.
Wniosek o wpis do rejestru może być złożony w formie elektronicznej. W takim przypadku powinien zawierać dane w ustalonym formacie elektronicznym, zawarte we wzorze wniosku, oraz powinien być opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym znakowanym czasem.
Piotr Rogowiecki ekspert Pracodawcy RP
Komentuje Piotr Rogowiecki, ekspert Pracodawcy RP
Pozytywnie należy ocenić fakt, że agencje zatrudnienia zostały ustawowo wpisane w system rynku pracy. Nadaje to tym podmiotom status właściwy do roli, jaką w rzeczywistości odgrywają.
Nie są one bowiem jedynie podmiotami gospodarczymi, lecz spełniają także pewnego rodzaju funkcje społeczne.
Same przepisy dotyczące agencji zatrudnienia stanowią typowy przykład regulowania działalności gospodarczej, ale wydaje się, że ustawodawca odpowiednio wyważył swobodę prowadzenia działalności w tym obszarze i zapewnił tzw. bezpieczeństwo obrotu.
