W ten sposób resort pracy objaśnił przepisy o podwyższonych wymiarach dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu na warunkach macierzyńskiego (adopcyjnego), a także urlopu ojcowskiego. Z tego dobrodziejstwa rodzice mogą, ale nie muszą, skorzystać.
Dłuższe wymiary
Nadała je im nowelizacja kodeksu pracy z 6 grudnia 2008 (DzU nr 237, poz. 1654, dalej ustawa nowelizująca). Prawa te zyskali rodzice naturalni i adopcyjni, a mogą z nich korzystać od 1 stycznia 2010. Kolejne tygodnie wolnego przybywają w granicznych latach 2012 i 2014.
Gdy dodatkowe urlopy wchodziły w życie, zabrakło przepisów wprowadzających dla przełomu lat 2009 i 2010. Było to szczególnie ważne dla matek, które chciały skorzystać z dwóch tygodni dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Na początku grudnia 2009 resort pracy (w niepublikowanym stanowisku) poszedł na rękę uprawnionym. Taka pracownica mogła złożyć wniosek o nowe wolne z siedmiodniowym wyprzedzeniem w 2009 r., kiedy nowe regulacje jeszcze nie obowiązywały.
Ponadto urząd dopuścił wówczas korzystanie z uprawnienia od 1 stycznia 2010 matce, której podstawowy urlop skończył się w sylwestra. Warunek: ta fakultatywna opieka musiała przypadać bezpośrednio po pierwszej, obowiązkowej części.
Przykład
Pani Katarzynie podstawowy urlop macierzyński kończył się 31 grudnia 2009.
Wiedząc o nowym przywileju, w połowie grudnia 2009 skierowała do pracodawcy pisemny wniosek o dodatkowy urlop macierzyński na dwa tygodnie od 1 stycznia 2010.
Choć szef miał wątpliwości, to po wyjaśnieniach prasowych i ministerstwa przystał na ten termin.
Tak samo – zanim nowelizacja weszła w życie – resort zezwolił pracownikom wychowującym dziecko na złożenie pisma i wystąpienie o nowy urlop ojcowski – od stycznia 2010.
Skąd ta niejasność
Przy ustawowym podwyższeniu wymiarów od 2012 r. dodatkowy urlop macierzyński wyniesie maksymalnie cztery tygodnie przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie, a od 2014 r. sześć tygodni. Z kolei przy mnogim jednorazowym porodzie będzie można opiekować się pociechami w 2012 i 2013 r. nawet przez sześć tygodni, a od 2014 r. dłużej o kolejne dwa tygodnie (wtedy maksymalnie osiem tygodni).
Urlop ojcowski przyrośnie tylko od najbliższego nowego roku o tydzień, dzięki czemu tatusiowie uzyskają dwa tygodnie. I będzie to maksymalna wielkość tej opieki.
Osoby chcące wziąć dodatkowe wolne, którym dotychczasowy urlop kończy się na przełomie roku, zastanawiają się jednak, jaka data jest dla nich graniczna: 31 grudnia 2011 czy 1 stycznia 2012. Czy dla nich urząd będzie tak samo łaskawy, jak był przed dwoma laty, gdy wchodziły dodatkowe urlopy macierzyńskie?
Mimo podobnej sytuacji z przyrastaniem tygodni pieczy nad potomstwem niemożliwe jest zastosowanie interpretacji sprzed dwóch lat. Nie wystarczy zatem skończyć np. dwutygodniowy dodatkowy urlop macierzyński w sylwestra 2011, aby dostać jeszcze dwa tygodnie w 2012.
Musi on przejść przynajmniej jednym dniem na styczeń. Aby zyskać różnicę między wcześniejszym a podwyższonym wymiarem fakultatywnej opieki, art. 13 ustawy nowelizującej wprost wskazuje na pracowników korzystających 1 stycznia 2012 z dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu na warunkach macierzyńskiego.
Podobnie jest z tatusiami (art. 15). Aby dostać drugi tydzień, na dotychczasowym urlopie ojcowskim muszą być jeszcze 1 stycznia 2012. Urząd podkreśla jeszcze kolejny warunek: złożenie wniosku przez pracownika z odpowiednim, trzydniowym wyprzedzeniem.
Ku poprawie losu
Piotr Wojciechowski, ekspert prawa pracy współpracujący z Kancelarią Adwokacko-Radcowską „Gujski Zdebiak”, przyznaje jednak, że choć przepisy określają start zwiększonych wymiarów od 1 stycznia 2012, dopuszczałby zastosowanie wobec zatrudnionych korzystniejszej wykładni – celowościowej i prorodzinnej.
Tym bardziej że niepotrzebne zamieszanie w zakresie tych uprawnień wprowadził wcześniej sam resort pracy. Idąc więc tym tropem, ekstratygodnie urlopu powinni mieć ci, którym w sylwestra skończą się dotychczasowe limity opieki.
