- Etatowy pracownik chce wziąć dłuższy urlop bezpłatny i w tym okresie pracować tak samo, ale na umowę cywilnoprawną, podpisaną z tą samą firmą. Czy jest to możliwe?
– pyta czytelnik.
Pod pewnymi warunkami można zamienić umowę o pracę na umowę cywilnoprawną. Ale taka zamiana nie będzie możliwa, jeśli w trakcie urlopu bezpłatnego pracownik będzie realizował np. zlecenie, wykonując część swoich zadań z angażu pracowniczego.
Możliwa zamiana...
Ustanowiony w art. 22 § 1
2
zakaz zastąpienia umowy o pracę tą cywilnoprawną dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy warunki wykonywania pracy nie zmienią się, ale pozostaną charakterystyczne dla stosunku pracy. Do tych cech należy przede wszystkim:
- podporządkowanie pracownika (dotyczy to sposobu, miejsca i czasu wykonywania pracy, a także innych obowiązków pracowniczych objętych treścią stosunku pracy),
- wymóg osobistego świadczenia pracy,
- przestrzeganie dyscypliny pracy oraz
- obciążenie pracodawcy ryzykiem prowadzenia zakładu.
Możliwa jest zatem rezygnacja ze stosunku pracy i zbudowanie relacji między zlecającym i wykonującym pracę przy ograniczeniu podporządkowania i kierownictwa oraz obowiązku stosowania się do wyznaczonego czasu i miejsca pracy, sposobu jej świadczenia, a nawet osobistego jej wykonywania.
Taki związek między stronami nie będzie jednak stosunkiem pracy.
Jednocześnie należy zauważyć, że pewnego rodzaju prace nie mogą być wykonywane poza stosunkiem pracy, ale tylko w warunkach podporządkowania. Przykładem są połączone prace produkcyjne czy praca sekretarki.
Potwierdza to Sąd Najwyższy w wyroku z 4 sierpnia 2005 (II PK 357/04). Uznał, że pracodawca w ramach restrukturyzacji może dokonać reorganizacji polegającej na zmianie sposobu świadczenia pracy (zastępowania angażu pracowniczego umową cywilnoprawną) z dotychczasowym pracownikiem, jeśli ta zmiana jest uzasadniona charakterem jego pracy.
...ale nie zawsze
Podczas urlopu bezpłatnego wolno zawrzeć umowę cywilnoprawną na wykonywanie pewnych usług czy czynności u pracodawcy, który takiego wolnego udzielił. Ale nie mogą one odpowiadać całości lub części dotychczasowych obowiązków zatrudnionego.
Jeżeli bowiem szef na wniosek podwładnego udzielił mu urlopu bezpłatnego, a jednocześnie strony umówiły się, że pracownik będzie w tym czasie wykonywał część swoich dotychczasowych obowiązków, to nie doszło do udzielenia mu urlopu bezpłatnego.
Zgodnym zamiarem stron było bowiem dalsze wykonywanie przez pracownika tej samej pracy na rzecz pracodawcy, tyle że w ograniczonym zakresie. W tym okresie pracownik nabył prawo do wynagrodzenia za wykonywaną pracę (art. 80 k.p.).
Tak uznał SN w wyroku z 12 sierpnia 2004 (III PK 42/04).
Przykład
Od 1 sierpnia do końca grudnia 2010 pan Robert przebywał na urlopie bezpłatnym. W tym czasie nie otrzymywał ani wynagrodzenia, ani premii, był jednak zobowiązany do wykonywania części swoich zadań.
Resztę obowiązków pracownika przejęła jego żona, z którą szef zawarł w tym zakresie umowę cywilnoprawną.
W czasie urlopu bezpłatnego pan Robert musiał kontaktować się z obsługiwanymi przez siebie firmami, tak jak to czynił nie będąc na urlopie, a jego żona przejęła jedynie tę część jego zadań, która wiązała się z działaniami marketingowymi (pozyskiwaniem nowych klientów).
W czasie urlopu szef kontaktował się z panem Robertem, któremu nakazał pozostawać pod telefonem komórkowym. W tej sytuacji nie doszło do udzielenia urlopu bezpłatnego.
Strony stosunku pracy ustaliły bowiem, że część zadań pracownika, wynikających z łączącego je stosunku pracy, będzie nadal wykonywana w czasie udzielonego mu urlopu bezpłatnego. Zatem nadal wiązał je ten sam stosunek pracy, tyle że o zmodyfikowanej treści.
Można dodatkowo zarabiać
W okresie urlopu bezpłatnego dochodzi do czasowego zawieszenia stosunku pracy. Pracownik zostaje zwolniony z obowiązku wykonywania pracy, a pracodawca z wypłaty wynagrodzenia.
Podczas takiego urlopu pracownik może podjąć zatrudnienie u innego pracodawcy albo prowadzić własną działalność gospodarczą.
Przy czym prowadzenie biznesu w okresie urlopu bezpłatnego powoduje obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą (wyrok SN z 25 listopada 1998, II UKN 329/98, oraz Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 4 października 2005, III AUa 1383/04).
Zobacz więcej w serwisach:
Umowa o pracę czy cywilnoprawna
