Wprowadzenie indywidualnego rozkładu czasu pracy możliwe jest na podstawie przepisów kodeksu pracy. Przepisy antykryzysowe zmodyfikowały kodeksowe zasady w tym zakresie, dając pracodawcy możliwość jego zastosowania bez wniosku pracownika.

[srodtytul]Bez nadgodzin[/srodtytul]

Zgodnie z art. 142 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link] na pisemny wniosek pracownika pracodawca może ustalić indywidualny rozkład czasu pracy w ramach systemu czasu pracy, którym pracownik jest objęty. Na podstawie przepisów ustawy antykryzysowej pracodawca może swobodnie ustalać oddzielnie dla każdego pracownika różne godziny rozpoczynania i kończenia pracy w każdym dniu tygodnia.

Jeżeli pracownik będzie świadczył pracę dwa razy w ciągu jednej doby pracowniczej (rozumianej w przepisach prawa pracy jako kolejne 24 godziny, począwszy od momentu rozpoczęcia świadczenia pracy), nie będzie to traktowane jak praca w nadgodzinach.

[b]Wprowadzenie w życie indywidualnego rozkładu czasu pracy może odbywać się w dwóch etapach[/b]. Po pierwsze, pracodawca musi uzyskać zgodę przedstawicieli pracowników na stosowanie indywidualnego rozkładu czasu pracy. Umieszcza się ją w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi.

Jeżeli nie jest możliwe uzgodnienie treści porozumienia ze wszystkimi zakładowymi organizacjami związkowymi, przedsiębiorca uzgadnia treść porozumienia z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi w danym zakładzie pracy.

Gdy u danego przedsiębiorcy nie działają zakładowe organizacje związkowe, zgodę na możliwość stosowania indywidualnego rozkładu czasu pracy wprowadza się w porozumieniu z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u tego przedsiębiorcy.

Po drugie, pracodawca samodzielnie ustala indywidualny rozkład czasu pracy dla każdego pracownika.

[srodtytul]Dla rodziców[/srodtytul]

Ustawodawca przyznał szczególne uprawnienia pracownikom opiekującym się dzieckiem w wieku do 14 lat lub innym członkiem rodziny wymagającym stałej opieki. [b]Taka osoba może zażądać od pracodawcy ustalenia wyłącznie dla niej indywidualnego rozkładu czasu pracy przewidującego różne godziny rozpoczynania i kończenia pracy. [/b]

Uprawniony pracownik może złożyć wniosek o ustalenie indywidualnego rozkładu czasu pracy niezależnie od tego, czy u pracodawcy doszło do porozumienia z pracownikami co do stosowania indywidualnego rozkładu czasu pracy – w myśl art. 10 ustawy – oraz czy pracodawca stosuje indywidualny rozkład czasu pracy dla innych pojedynczych osób.

[srodtytul]Podanie podwładnego[/srodtytul]

We wniosku pracownik powinien określić proponowany rozkład czasu pracy. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika o ustalenie indywidualnego rozkładu czasu pracy, chyba że nie jest to możliwe, np. z uwagi na organizację pracy (praca w fabryce przy taśmie produkcyjnej) lub rodzaj pracy. Odmowa uwzględnienia wniosku pracownika powinna zostać przez pracodawcę uzasadniona na piśmie.

Składając wniosek o ustalenie indywidualnego rozkładu czasu pracy, pracownik musi mieć na względzie także system czasu pracy, którym jest objęty na podstawie przepisów wewnątrzzakładowych.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracownik jest zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy, w którym świadczył pracę osiem godzin na dobę.

Złożył wniosek o ustalenie dla niego indywidualnego rozkładu czasu pracy, w którym świadczyłby pracę:

- od poniedziałku do czwartku w godz. 10 – 19,

- w piątek – w godz. 8 – 12.

Przedsiębiorca nie może uwzględnić tego wniosku, ponieważ przez cztery dni w tygodniu pracownik pracowałby po dziewięć godzin dziennie, a zgodnie z obowiązującym go systemem czasu pracy może pracować tylko osiem godzin na dobę.

Ustalenie wskazanego we wniosku pracownika rozkładu czasu pracy byłoby możliwe tylko, gdyby pracownik był zatrudniony w systemie równoważnego czasu pracy, który zakłada przedłużanie dobowego czasu pracy powyżej ośmiu godzin w niektórych dniach, a w innych – jego skracanie poniżej ośmiu godzin.[/ramka]

[srodtytul]Odmowa pracodawcy[/srodtytul]

Jeżeli pracownik złożył wniosek naruszający przepisy o czasie pracy bądź obowiązujący go system czasu pracy, przedsiębiorca nie może go uwzględnić ani skorygować. Pracownik może natomiast złożyć kolejny, poprawiony wniosek.

We wniosku pracownik powinien określić, w jakim rozkładzie czasu pracy chciałby pracować, tj. wskazać konkretne godziny pracy w poszczególne dni. Nie może natomiast żądać zatrudniania go w tzw. ruchomym czasie pracy, w którym mógłby rozpoczynać i kończyć pracę w określonym przedziale czasu.

[b]Rozkład czasu pracy jest rozumiany jako określenie dni pracy oraz godzin rozpoczynania i kończenia pracy. [/b]A zatem należy uznać, że w swoim wniosku pracownik może określić nie tylko indywidualne godziny pracy, ale i wskazać, w jakie dni chciałby pracować. Jednakże musi się liczyć z tym, że nie zawsze jego wniosek zostanie uwzględniony.

Dotyczyć to będzie np. sytuacji, kiedy jako dzień pracy pracownik wskaże dzień, w którym przedsiębiorstwo nie funkcjonuje bądź gdy planowany rozkład czasu pracy narusza ogólne zasady udzielania pracownikowi odpoczynku.

[b]Co do zasady przedsiębiorca musi uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.[/b] O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku przedsiębiorca informuje pracownika na piśmie.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracownik jest zatrudniony w biurze obsługi, gdzie ma bezpośredni kontakt z klientem. Biuro jest czynne w godz. 10 – 18. Złożył on wniosek o zmianę rozkładu jego czasu pracy w niektórych dniach tygodnia od 12 do 20.

W takiej sytuacji pracownik powinien się liczyć z odmową uwzględnienia jego wniosku o zmianę godzin pracy, ponieważ jego praca poza godzinami funkcjonowania biura nie dawałaby pracownikowi możliwości wykonywania jego obowiązków.

Inna sytuacja byłaby, gdyby biuro funkcjonowało w godz. 8 – 20, a pracownicy pracowali po osiem godzin – część w godz. 8 – 16, a część w godz. 12 – 20. Wówczas przedsiębiorca powinien uwzględnić wniosek pracownika, który chciałby pracować np. w poniedziałki, środy i piątki w godz. 12 – 20, a we wtorki i czwartki w godz. 8 – 16.[/ramka]