W razie ciężkiego naruszenia tego obowiązku szef może także rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link].
[srodtytul]Nakaz dbania[/srodtytul]
Dobro zakładu pracy obejmuje jego istnienie, rozwój oraz sprawne funkcjonowanie. Dlatego też jednym z podstawowych obowiązków pracowników jest dbałość o dobro ich zakładu pracy. Obowiązek ten określa art. 100 § 2 pkt 4 k.p. Ma on szeroki zakres i [b]obejmuje powinność dbania o mienie zakładu pracy i jego wartości niematerialne (np. uznaną markę, dobre imię czy renomę na rynku)[/b].
Zatem obowiązek ten można rozumieć jako zakaz szkodzenia przez pracownika pracodawcy i jednocześnie nakaz pozytywnego działania w interesie pracodawcy stosownie do potrzeby i możliwości, także ponad zwykły obowiązek, np. w godzinach nadliczbowych lub bez polecenia pracodawcy.
Naruszenie przez pracownika jego obowiązku dbania o dobro zakładu pracy może powodować dla niego różne skutki: może bowiem stanowić podstawę do zastosowania środków odpowiedzialności porządkowej (o ile są to przekroczenia, o których mowa w art. 108 k.p.), może też uzasadniać odpowiedzialność materialną pracownika, lecz [b]najczęściej będzie powodować rozwiązanie z nim umowy o pracę za wypowiedzeniem lub (w razie ciężkiego naruszenia) bez wypowiedzenia z jego winy[/b] (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.).
[srodtytul]Działania konkurencyjne...[/srodtytul]
Naruszeniem obowiązku dbałości o dobro firmy jest podjęcie działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy.
Uzasadnia to wypowiedzenie umowy o pracę zarówno wtedy, gdy pracownik prowadzi ją wbrew umowie o zakazie konkurencji (zawartej na podstawie art. 101[sup]1[/sup] § 1 k.p.), jak również wtedy, gdy takiej umowy strony stosunku pracy nie zawarły. Podkreślał to też [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 1 lipca 1998 r. (I PKN 218/98)[/b].
Przyjąć należy, że działalność konkurencyjna jest działaniem godzącym w dobro pracodawcy, bo odbiera ona pracodawcy dotychczasowych klientów i przez to zmniejsza jego potencjalne zyski.
[ramka][b]Przykład[/b]
Kierownik warsztatu rozpoczyna własną działalność, która jest identyczna z działalnością pracodawcy i polega na otwarciu w tym samym mieście własnego warsztatu.
Takie postępowanie narusza obowiązek dbałości o dobro pracodawcy, gdyż godzi w jego interes. Dlatego też w tego rodzaju sytuacjach nie można wymagać od pracodawcy, by w dalszym ciągu zatrudniał pracownika.[/ramka]
[srodtytul]... i szkodzące[/srodtytul]
Za naruszenie obowiązku dbałości o dobro firmy należałoby również uznać popieranie przez pracownika szkodzących pracodawcy działań zmierzających do ogłoszenia jego upadłości, a zwłaszcza przejęcie maszyn i urządzeń przez spółkę, w której pracownik jest udziałowcem [b](por. wyrok SN z 28 kwietnia 1997 r., I PKN 118/97)[/b].
Upadłość pracodawcy jest bowiem zdarzeniem powodującym wielkie zagrożenie dla istnienia zakładu pracy. Dlatego też działaniem zgodnym z obowiązkiem dbałości o dobro zakładu pracy jest podejmowanie czynności przeciwdziałających upadłości pracodawcy lub jego likwidacji.
[ramka][b]Przykład[/b]
Pracownik rozpoczął własną działalność gospodarczą i równocześnie rozpowszechniał informacje o rychłej upadłości swego pracodawcy w celu przejęcia jego dotychczasowych klientów.
Pracodawca uznał takie postępowanie za naruszające w sposób ciężki obowiązek dbałości o dobro firmy, dlatego też rozwiązał z tym pracownikiem umowę o pracę bez wypowiedzenia z jego winy.
Pracownik złożył odwołanie do sądu pracy. Sąd jednak oddalił jego powództwo, uznając, że pracodawca postąpił prawidłowo.[/ramka]
[srodtytul]W czasie zwolnienia lekarskiego[/srodtytul]
Obowiązkiem pracownika jest takie korzystanie ze zwolnienia lekarskiego, które umożliwi mu jak najszybszy powrót do zdrowia, a co za tym idzie i powrót do pracy. Takie postępowanie pracownika zgodne jest z dobrem firmy.
Dlatego też, jeśli pracownik postępuje wbrew zaleceniom lekarskim i wykonuje w czasie zwolnienia np. czynności związane ze swoją działalnością gospodarczą lub inne prace, które mogą negatywnie wpłynąć na jego stan zdrowia (np. wymagające znacznego wysiłku fizycznego), to wówczas uznać należy, że narusza on przez to swoje podstawowe obowiązki pracownicze, takie jak dbałość o dobro zakładu pracy czy obowiązek lojalności wobec pracodawcy.
Podobnie wypowiedział się także [b]Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 26 września 2001 r. (I PKN 638/00)[/b], wskazując, że jeśli pracownik w czasie zwolnienia lekarskiego podejmuje czynności pozostające w sprzeczności z celem tego zwolnienia, jakim jest odzyskanie zdolności do pracy, a zwłaszcza czynności prowadzące do przedłużenia nieobecności w pracy, to godzi przez to w dobro pracodawcy i działa w sposób sprzeczny ze swoimi obowiązkami, takimi jak lojalność wobec pracodawcy, obowiązek świadczenia pracy i usprawiedliwiania nieobecności.
Podobnie orzekł [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 11 czerwca 2003 r. (I PK 208/02) , podnosząc, że wykonywanie pracy (prowadzenie innej działalności) w czasie zwolnienia lekarskiego może być kwalifikowane jako naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych[/b] wówczas, gdy pracownik swoim zachowaniem przekreśla cele zwolnienia lekarskiego – jak najszybszy powrót do zdrowia i odzyskanie zdolności do wykonywania pracy, przez co narusza interes pracodawcy polegający na gotowości pracownika do świadczenia pracy (na możliwości korzystania z pracy w pełni sprawnego fizycznie i psychicznie pracownika).
[ramka][b]Przykład[/b]
Pracownik otrzymał zwolnienie lekarskie z powodu choroby wrzodowej na okres miesiąca.
W czasie kontroli wykorzystywania tego zwolnienia lekarskiego zostało stwierdzone, że pracownik ten, zamiast się leczyć, pracuje na budowie u swego stryja prowadzącego przedsiębiorstwo budowlane, gdzie od kilkunastu dni muruje ściany hali magazynowej.
Pracodawca uznał, że takie zachowanie pracownika narusza obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy, i wypowiedział mu umowę o pracę.[/ramka]
[i]Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach [/i]
