Osoby niepełnosprawne są uprawnione do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze dziesięciu dni roboczych i zwolnienia od pracy do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym. Takie przywileje daje im [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A0C21E5C7F795B479F55939D6A05547B?id=257066]ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2008 r. nr 14. poz. 92 ze zm.[/link], dalej ustawa o rehabilitacji).
[srodtytul]Pierwszy raz po roku[/srodtytul]
Na dziesięć dni dodatkowego urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym mogą liczyć osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (art. 19 ust. 1 ustawy o rehabilitacji). Oznacza to, że nie otrzyma go pracownik mający orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności.
Niepełnosprawność potwierdza się orzeczeniem o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, o których orzekają powiatowe oraz wojewódzkie zespoły. Dopiero po roku od wydania orzeczenia o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności pracownik jest uprawniony do pierwszego urlopu dodatkowego.
Zasada jest taka: pierwszy urlop dodatkowy przysługuje pracownikowi w wymiarze pełnych dziesięciu dni. Dopiero do kolejnych urlopów, do których pracownik nabędzie prawo w następnych latach kalendarzowych, należy stosować wynikającą z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521 ]kodeksu pracy[/link] regułę proporcjonalności.
Do dodatkowego urlopu dla niepełnosprawnych stosuje się również przepisy kodeksu pracy o udzielaniu urlopu wypoczynkowego w wymiarze godzinowym, który odpowiada dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu.
[ramka][b]Przykład 1[/b]
Pan Jacek jest pracownikiem firmy komputerowej. Od grudnia 2008 r. ma orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, które zostało wydane przez powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności.
W grudniu 2009 r., czyli rok po wydaniu orzeczenia, uzyskał on prawo do dziesięciu dni dodatkowego urlopu. Pan Jacek nabył do niego prawo od razu w pełnym wymiarze, a nie w części proporcjonalnej do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego.[/ramka]
[ramka][b]Przykład 2[/b]
W 2010 r. pan Jacek będzie nabywał dodatkowy urlop proporcjonalnie, tzn. za każdy przepracowany miesiąc uzyska prawo do jednego dnia takiego urlopu, do czasu aż uzyska prawo do dziesięciu dni dodatkowego urlopu. [/ramka]
[srodtytul]Bez sumowania się nie obejdzie[/srodtytul]
Wymiar urlopu dla pracownika uprawnionego do dodatkowego wypoczynku ustalamy, licząc łącznie urlop podstawowy i dodatkowy. A więc np. do 20 dni urlopu podstawowego dodajemy 10 dni urlopu dodatkowego, czyli w danym roku pracownik ma 30 dni wakacji (20 + 10 = 30 dni urlopu).
Jeżeli jednak osoba niepełnosprawna jest uprawniona do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu na podstawie odrębnych przepisów, to urlop dodatkowy na podstawie ustawy o rehabilitacji jej nie przysługuje. Gdyby natomiast ten dodatkowy wypoczynek był krótszy niż dziesięć dni roboczych, zamiast niego należy się urlop dodatkowy na podstawie ustawy o rehabilitacji.
[ramka][b]Przykład 3[/b]
Pan Czesław ma orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Jest nauczycielem historii w szkole podstawowej.
Na podstawie Karty nauczyciela ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze znacznie przekraczającym dziesięć dni roboczych, korzysta bowiem z wypoczynku w czasie ferii zimowych i letnich. Dlatego też nie przysługuje mu dodatkowy urlop na podstawie ustawy o rehabilitacji.[/ramka]
[srodtytul]Płatne zwolnienie [/srodtytul]
Pracownicy o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności są także uprawnieni do 21 dni roboczych zwolnienia z pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (art. 20 ust. 1 pkt 1 ustawy o rehabilitacji). Mogą je wykorzystać raz w roku kalendarzowym na uczestniczenie w turnusie rehabilitacyjnym. Za ten czas otrzymują wynagrodzenie, które oblicza się jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.
Zasady udzielania zwolnień od pracy określone zostały w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=220C11ECA0BE4545B772F99519D89645?id=169693]rozporządzeniu ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 22 maja 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania zwolnień od pracy osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym (DzU nr 100, poz. 927)[/link].
W związku z dodatkowymi dniami wolnymi, z których osoba niepełnosprawna może skorzystać, art. 20 ust. 3 ustawy o rehabilitacji wprowadza pewne ograniczenia. Ustanawia mianowicie zasadę, że łączny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnienia od pracy na turnus rehabilitacyjny nie może przekroczyć 21 dni roboczych w danym roku kalendarzowym.
[ramka][b]Przykład 4[/b]
Pani Iwona jest pracownikiem firmy spedycyjnej. Ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. W bieżącym roku kalendarzowym skorzystała już z możliwości zwolnienia z pracy w związku w wyjazdem na 14-dniowy turnus rehabilitacyjny.
Jeżeli więc pani Iwona będzie chciała wziąć dodatkowy urlop wypoczynkowy, to w tym roku kalendarzowym po powrocie z turnusu może wykorzystać tylko siedem dni.[/ramka]
[i]Autor jest doradcą prawnym Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych [/i]