[b]Czytelniczka (kierownik apteki) miała kontrolę PIP. Inspekcja zakwestionowała stosowanie czasu pracy w kontekście doby pracowniczej. Praca jest zmianowa. Zdaniem PIP, jeśli pracownik pracuje jednego dnia od godz. 8 do 16, to następny dzień roboczy musi się też rozpocząć o 8, a nie np. tego samego dnia, ale wieczorem. Jak prawidłowo układać grafiki pracownikom zmianowym?[/b]
W związku ze stosunkowo małą ilością informacji dotyczących godzin otwarcia prowadzonej przez czytelniczkę apteki na wstępie należy poczynić pewne założenia. I tak, przyjmijmy (bazując na informacji, iż praca jest zmianowa i zmiana rozpoczyna się rano), że apteka czynna jest w systemie 24 h przez siedem dni w tygodniu, a pytanie dotyczy personelu farmaceutycznego (aptekarzy).
Ustawodawca nie zdecydował się na wprowadzenie odrębnych regulacji czasu pracy farmaceutów. Oznacza to, że czas ich pracy podlega regulacjom zawartym w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksie pracy[/link]. Co do zasady możliwe jest zatem stosowanie wszystkich, dopuszczalnych przez prawo, rozwiązań w zakresie określenia czasu pracy pracowników apteki, za wyjątkiem oczywiście zadaniowego czasu pracy oraz (nieprzydatnego w aptece) przerywanego systemu czasu pracy.
Zgodnie z art. 129 § 1 k.p. czas pracy nie może przekraczać ośmiu godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w tygodniu w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie dłuższym niż cztery miesiące.
Oczywiście, możliwe są do stosowania systemy równoważnego czasu pracy, indywidualnego czasu pracy lub skróconego czasu pracy – należy jednak pamiętać, że przy ich stosowaniu okres rozliczeniowy, w którym praca świadczona jest w którymś ze wskazanych systemów, obejmuje co do zasady jeden miesiąc.
Oznacza to, że pracodawca stosujący jeden ze wskazanych systemów w każdym miesiącu bada, czy nie zostały przekroczone normy czasu pracy określone w art. 129 k.p. Zaletą wskazanych systemów jest to, że dobowa norma czasu pracy może zostać wydłużona do 12 godzin, z zastrzeżeniem, że tygodniowy wymiar czasu pracy nie przekroczy norm z art. 129.
Ustalając czas pracy pracowników, należy także pamiętać, że zgodnie z art. 132 § 1 k.p. pracownikowi w każdej dobie przysługuje prawo do nieprzerwanego odpoczynku w wymiarze 11 godzin oraz, zgodnie z art. 133 § 1 k.p. – prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Istotne przy tym jest, że pod pojęciem „doby” ustawodawca rozumie okres 24 godzin liczony od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę (art. 128 § 3 pkt 1 k.p.).
Odnosząc się zatem do pytania Czytelniczki, należy uznać, że PIP prawidłowo zakwestionowała możliwość rozpoczęcia pracy na drugiej zmianie w tym samym dniu, w którym zakończyła się pierwsza zmiana pracownika.
Powoduje to bowiem naruszenie prawa do 11-godzinnego odpoczynku. Ustalając zatem grafik pracowników wykonujących pracę zmianową (niezależnie od wybranego przez Czytelniczkę systemu czasu pracy), należy pamiętać o limitach dobowych godzin świadczenia pracy.
Przejście zaś pracownika z pierwszej zmiany na drugą należy przewidzieć w okresie, w którym pracownik nie świadczy pracy z uwagi na obowiązujący go rozkład (np. w ciągu soboty i niedzieli).
W praktyce możemy rozwiązać to w ten sposób, iż pracownik, kończąc pracę na drugiej zmianie rozpoczętą w piątek, w poniedziałek rozpocznie tydzień pracy na pierwszej zmianie.
Ważne przy tym jest, iż w związku z przejściem z jednej zmiany na drugą, zgodnie z art. 133 § 2 k.p., w przypadku zmiany pory wykonywania pracy przez pracownika w związku z jego przejściem na inną zmianę, zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy, tygodniowy nieprzerwany odpoczynek może obejmować mniejszą liczbę godzin, nie może być jednak krótszy niż 24 godziny.
Zmniejszenie normy nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego ma na celu ułatwienie organizacji pracy w zakładach stosujących pracę zmianową.
[i]Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Mamiński & Wspólnicy [/i]
