Zgodnie z przepisami [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A44C02FD62FB71800D8102E361AE4BE2?id=76037]kodeksu pracy[/link] młodocianym jest osoba, która ukończyła 16 lat, ale nie ukończyła lat 18.

Pracodawca zatrudniający takie osoby musi pamiętać, iż kodeks pracy zawiera szereg odrębnych uregulowań odnoszących się do tej kategorii pracowników. Odmienności odnoszą się w szczególności do sposobu rozwiązywania umowy o pracę, czasu pracy, zasad wynagradzania, zakazu pracy w godzinach nadliczbowych czy też urlopów wypoczynkowych.

[srodtytul]Wymiar pierwszego urlopu[/srodtytul]

Prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego młodociany uzyskuje z upływem sześciu miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy. Przysługuje mu wówczas 12 dni urlopu. Z upływem roku pracy uzyskuje on prawo do 26 dni wolnych.

Tu jednak uwaga: 12 dni przysługujących po upływie sześciu miesięcy pracy nie wlicza się do tych 26 należnych po przepracowaniu roku, bowiem okresy te się sumują. Oznacza to, że po roku pracy młodocianemu pracownikowi należy się 38 wolnych dni roboczych (jeśli po przepracowanych sześciu miesiącach nie wykorzystał należnych 12 dni).

Taki przywilej dotyczy jednak tylko pierwszego roku pracy. W kolejnych latach pracy, z początkiem każdego roku kalendarzowego, młodociany nabywa prawo do urlopu w wymiarze 26 dni – aż do ukończenia 18 lat. Z chwilą ukończenia 18 roku życia wymiar urlopu wynosi 20 dni – jeżeli prawo do urlopu taki pracownik uzyskał przed uzyskaniem pełnoletności.

[ramka][b]Przykład[/b]

Młodociany pracownik podjął swoją pierwszą pracę 1 marca 2008 r. Prawo do pierwszego urlopu nabył zatem z dniem 1 września 2008 roku – w wymiarze 12 dni roboczych.

Od 1 marca 2009 roku będzie miał dodatkowo prawo do kolejnych 26 dni. Jeśli wcześniej wykorzystał te 12 dni, zostanie mu do wykorzystania 26 dni, jeśli zaś wykorzystał część z pierwszej puli dni wolnych – będzie się mu należeć 26 dni i dodatkowo dni, które nie zostały wykorzystane z tych 12 dni.

1 stycznia 2010 roku pracownik nabędzie prawo do 26 dni urlopu, pod warunkiem że nie będzie w tym roku miał swoich 18. urodzin – wtedy bowiem należeć mu się będzie nie 26 dni, ale 20.[/ramka]

[ramka][b]Uwaga [/b]

Pracodawca może (ale nie musi) udzielić urlopu zaliczkowo, czyli albo zanim pracownik nabędzie do niego prawo, albo w wymiarze większym niż wynika z przysługujących mu uprawnień (czyli np. 15 dni po przepracowaniu sześciu miesięcy – wówczas po przepracowaniu roku pracownikowi pozostaną 23 dni urlopu).[/ramka]

[srodtytul]Obowiązkowo w okresie ferii[/srodtytul]

Zgodnie z art. 205 § 3 kodeksu pracy pracodawca ma obowiązek udzielić młodocianemu uczęszczającemu do szkoły urlopu w okresie ferii szkolnych. Jest to jego ustawowy obowiązek i zarazem jeden z dwóch przypadków przewidzianych w kodeksie pracy, w których pracodawca musi udzielić urlopu we wskazanym przez kodeks terminie (druga sytuacja dotyczy wolnego udzielanego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim).

Jeżeli do okresu ferii pracownik nie uzyskał prawa do urlopu, pracodawca może mu udzielić – na jego wniosek zaliczkowo urlopu w tym okresie. W tym jednak wypadku decyzja pozostaje w gestii pracodawcy. Odmowa udzielenia urlopu nie będzie więc stanowiła naruszenia przepisów prawa pracy. Tym samym nie stworzy dla pracownika uprawnienia do skutecznego dochodzenia swojego roszczenia. Tak samo będzie w sytuacji, w której pracownik co prawda nabył już prawo do urlopu wypoczynkowego, jednak w wymiarze krótszym niż okres ferii szkolnych. Udzielenie urlopu w wyższym wymiarze będzie więc możliwe, ale i tu decyzja będzie zależała wyłącznie od woli pracodawcy.

[srodtytul]i gdy bezpłatny [/srodtytul]

Na wniosek młodocianego – ucznia szkoły dla pracujących, pracodawca zobowiązany jest udzielić mu urlopu bezpłatnego w okresie ferii szkolnych – w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym dwóch miesięcy. Co ważne, udzielony na takiej podstawie urlop bezpłatny wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Jest to istotny przywilej w stosunku do powszechnych uregulowań odnoszących się do pełnoletnich pracowników, których urlopy bezpłatne, bez względu na ich wymiar, nie są wliczane do okresu zatrudnienia decydującego o uprawnieniach pracowniczych i ich wymiarze.

[ramka][b]Zasady ogólne[/b]

W sprawach nieuregulowanych przepisami odnoszącymi się do młodocianych sięgamy do postanowień ogólnych i stosujemy wszystkie wynikające stąd zasady.

Należy więc pamiętać między innymi, że:

- pracownik młodociany (jak i każdy inny) nie może się zrzec prawa do urlopu, nie można też zamiast urlopu wypłacić ekwiwalentu – nawet na prośbę młodocianego.

- urlopu udziela się w te dni, które dla pracownika są dniami pracy,

- urlopu należy udzielić w tym roku, w którym pracownik nabył do niego prawo,

- za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie otrzymałby, gdyby w tym czasie pracował (z wyjątkiem oczywiście urlopu bezpłatnego). [/ramka]