Dokumenty poświadczające posiadanie odpowiednich kwalifikacji czy ukończenia szkół pracownicy przynoszą do firmy dopiero po przyjęciu do pracy. Zdarza się i tak, że angaż uzyskali w wyniku błędu szefa. Dlaczego? Bo na przykład oświadczyli, że mają odpowiedni dyplom i doświadczenie, a rzeczywistość tego nie potwierdziła. Co w takiej sytuacji może zrobić pracodawca, który wiedząc o braku takich dokumentów, nie przyjąłby danej osoby do firmy? A stało się inaczej, bo działał pod wpływem błędu?

Błąd jest wadą oświadczenia woli uprawniającą osobę, która je złożyła, do uchylenia się od jego skutków prawnych. Mogą być nim dotknięte oświadczenia woli stron stosunku pracy, a więc pracodawcy i pracownika. Skutki złożenia takiego oświadczenia pod wpływem błędu nie są unormowane przepisami prawa pracy. Jednak na podstawie art. 300 kodeksu pracy przepisy dotyczące błędu zawarte w kodeksie cywilnym (w art. 84 i 88 k.c.) mają odpowiednie zastosowanie także w stosunkach pracy.

[srodtytul]Czym jest pomyłka[/srodtytul]

Błąd oznacza mylne wyobrażenie o istniejącym stanie rzeczy lub mylne wyobrażenie o treści złożonego oświadczenia woli. Może dotyczyć faktu lub prawa (np. kwalifikacji czynności prawnej). Jednak nie każdy błąd ma doniosłość prawną. Aby tak było, to po pierwsze musi dotyczyć treści czynności. Nie ma więc znaczenia prawnego błąd odnoszący się tylko do motywu (pobudki) czynności prawnej. Po drugie, można powoływać się tylko na błąd istotny, czyli taki, który uzasadnia przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod jego wpływem i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści.

W przypadku oświadczeń woli składanych innej osobie, uchylenie się od skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć. Ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. Warto jednak podkreślić, że z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, iż pracownica, która nie wiedząc, że jest w ciąży, złożyła oświadczenie woli zmierzające do rozwiązania umowy o pracę, może uchylić się od skutków tego oświadczenia niezależnie od tego, czy błąd został wywołany przez pracodawcę, czy wiedział on o błędzie lub mógł go z łatwością zauważyć ([b]wyrok z 19 marca 2002 r., I PKN 156/01[/b]). Z kolei SN uznał, iż błąd pracodawcy co do tego, że pracownik miał dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, co uzasadniało zawarcie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, nie stanowi podstawy do uchylenia się od skutków prawnych umowy ani do jednostronnego jej rozwiązania przez pracodawcę ([b]wyrok 13 kwietnia 2005 r., II PK 258/04[/b]).

[srodtytul]Wady dotyczące zatrudnienia[/srodtytul]

[b]W stosunkach pracowniczych najczęściej z oświadczeniem woli złożonym pod wpływem błędu mamy do czynienia w przypadku składania oświadczeń woli o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę. Jednak również oświadczenia woli złożone przy zawarciu umowy o pracę mogą być dotknięte taką wadą.[/b]

Z błędem pracodawcy mamy do czynienia np. wówczas, gdy zatrudnia daną osobę na stanowisku pracy, z którym związane jest posiadanie szczególnych uprawnień (np. pilot, lekarz, nauczyciel, radca prawny), a pracownik takich uprawnień nie ma. Ponadto pracodawca może powołać się na błąd swego oświadczenia woli o zatrudnieniu podwładnego, jeżeli pracownik wprowadził go w błąd co do posiadanych umiejętności, kwalifikacji, np. w zakresie znajomości języka obcego, podczas gdy okaże się, iż zatrudniony nie ma takich zdolności, a pracodawca, gdyby o tym wcześniej wiedział, nie przyjąłby go do pracy. Posiadanie takich kwalifikacji czy umiejętności stanowiło bowiem warunek zatrudnienia, co może wynikać np. z treści umowy o pracę, zakresu obowiązków czy opisu stanowiska.

[srodtytul]Jak „naprawić” błąd[/srodtytul]

Oświadczenie woli złożone pod wpływem błędu nie powoduje nieważności takiego oświadczenia. Daje jedynie osobie, która złożyła je wadliwie, uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych. Takie uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego innej osobie pod wpływem błędu następuje przez kolejne oświadczenie złożone tej osobie na piśmie. Trzeba pamiętać, że takie uchylenie się od skutków prawnych jest ograniczone terminem. Uprawnienie to wygasa bowiem z upływem roku od wykrycia błędu.

W sytuacji więc, gdy pomimo zaistnienia błędu przy składaniu oświadczenia woli, osoba, która złożyła takie wadliwe oświadczenie, nie złoży w odpowiednim terminie oświadczenia o uchyleniu się od skutków pierwotnego oświadczenia, to jest ono ważne i wywiera wszelkie skutki prawne.

[i]Podstawa prawna:

– [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=76037]kodeks pracy (tekst. jedn. DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)[/link],

– [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=70928]kodeks cywilny (DzU z 1964 r. nr 16, poz. 93 ze zm.)[/link].[/i]

[i]Autorka jest radcą prawnym w Kancelarii Radców Prawnych i Adwokatów Nowakowski i Wspólnicy sp.j.[/i]