Weksel to dokument, z którego dla oznaczonej w nim osoby albo osób wynika obowiązek zapłaty pewnej kwoty. Może być niewielka, może być i duża – ograniczeń nie ma żadnych.
Prowadząc mały biznes, z wekslem możemy się zetknąć na dwa sposoby. Po pierwsze samemu go wystawić. To wielce prawdopodobne wtedy, gdy będziemy zaciągać kredyt czy zawierać umowę z firmą, która będzie chciała od nas jakiegoś zabezpieczenia. Po drugie w nasze ręce wpaść może weksel wystawiony przez kogoś innego.
Weksle dzielą się na dwie podstawowe grupy. Pierwsza to weksle własne. W dokumencie takim wystawca sam się zobowiązuje do zapłacenia kwoty, na którą on opiewa. Do drugiej grupy zaliczane są weksle trasowane. Wystawca jedynie wskazuje w nich osobę, która ma zapłacić (zwaną trasatem – stąd nazwa).
[srodtytul]Wystarczy zwykła kartka[/srodtytul]
Do wystawienia weksla nie trzeba wiele. Wystarczy napisać jego treść na zwykłej kartce. Nie musimy korzystać z jakichś gotowych blankietów, choć oczywiście możemy. Od kilku lat nie ma już też obowiązku uiszczania opłaty skarbowej. W skrócie zatem – znaczenia ma nie forma weksla, lecz jego treść.
Weksel wolno nam wystawić niezależnie od tego, czy mamy pieniądze czy nie. Możemy nawet wpisać do niego kwotę większą niż cały nasz majątek. Jeśli ktoś taki weksel przyjmie, to powinien wiedzieć, co robi. Wolno nam też wystawić większą liczbę takich dokumentów. Zdecydowanie jednak zalecana jest powściągliwość. Musimy bowiem mieć świadomość, że weksle mogą kiedyś do nas wrócić w formie żądania zapłaty.
[srodtytul]Kiedy wystawia wierzyciel[/srodtytul]
Do tej pory pisaliśmy o klasycznych sytuacjach, kiedy to dłużnik wystawia weksel, aby zabezpieczyć roszczenia przysługujące wierzycielowi. Sprawę można też rozegrać inaczej. Otóż formalnie weksel wolno wystawić także osobie, której zależy na uzyskaniu zabezpieczenia. Na ogół chodzi o samego wierzyciela. Jako trasata wskaże w nim ciebie. Aby poprawić swą pozycję, poprosi cię następnie o przyjęcie weksla, czyli tzw. akcept. Sytuacja może oczywiście wyglądać odwrotnie. Jeśli to ty jesteś wierzycielem, wystawiasz weksel i wskazujesz w nim swojego dłużnika jako trasata. Potem osoba ta akceptuje swą nową rolę.
Jak wygląda przyjęcie weksla? Wystarczy, że napiszemy na dokumencie słowo „przyjmuję”, „akceptuję” albo podobne. Zresztą nawet samo podpisanie się na przedniej stronie weksla jest przez prawo uznawane za przyjęcie weksla. Czemu ów akcept służy? Otóż dzięki niemu posiadaczowi weksla łatwiej będzie dochodzić należnych pieniędzy. Zasadą jest bowiem, że w razie odmowy zapłaty posiadacz weksla musi się udać do notariusza i poprosić o sporządzenie tzw. protestu. Jest to dokument urzędowy, w którym oficjalnie się stwierdza, że zwracano się do dłużnika o zapłatę albo przynajmniej próbowano go znaleźć w miejscu wskazanym w treści weksla jako miejsce płatności. Mając w rękach protest, nie musimy obawiać się zarzutu, że nasze roszczenie przepadło. Pamiętajmy jednak o terminach. Na sporządzenie protestu mamy tylko jeden albo dwa dni (w zależności od tego, o jaki weksel chodzi) od dnia płatności!
[srodtytul]Co na wekslu trasowanym...[/srodtytul]
O czym pamiętać, zabierając się do wypisywania weksla? Przede wszystkim o tym, że jest to dokument niezmiernie sformalizowany. Każde słowo, jakie się w jego treści znajdzie, może mieć znaczenie.
Przepisy ściśle określają, co musi znaleźć się na wekslu. Warto sobie te elementy przyswoić. Weksel trasowany zawiera:
- nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono,
- polecenie bezwarunkowego zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej,
- nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata),
- oznaczenie terminu płatności,
- oznaczenie miejsca płatności,
- nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana,
- oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla,
- podpis wystawcy weksla.
Jeśli którejś z wymienionych cech zabranie na dokumencie, nie będzie on uznany za weksel trasowany. Od reguły tej jest tylko kilka wyjątków. I tak weksel bez oznaczenia terminu płatności uważa się za płatny za okazaniem. Z kolei za miejsce płatności, a także za miejsce zamieszkania trasata uważane jest – przy braku osobnego oznaczenia – to wymienione obok nazwiska trasata. Wreszcie weksel, w którym nie oznaczono miejsca wystawienia, uważa się za wystawiony w miejscu podanym obok nazwiska wystawcy. Wszystkie te okoliczności mogą mieć spore znaczenie w przyszłości. Od nich bowiem zależy, kto, gdzie i kiedy będzie musiał zapłacić.
[srodtytul]...a co na własnym[/srodtytul]
Z wekslem własnym jest podobnie, choć nie tak samo. Zawiera on:
- nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono,
- bezwarunkowe przyrzeczenie (a nie polecenie, jak to miało miejsce przy wekslu trasowanym) zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej,
- oznaczenie terminu płatności,? oznaczenie miejsca płatności,
- nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana,
- oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla,
- podpis wystawcy weksla.
[srodtytul]Nie trzeba, ale można[/srodtytul]
Oprócz elementów obligatoryjnych weksel może zawierać też różnego rodzaju postanowienia dodatkowe. Przykładowo, wolno wpisać do treści weksla słowa „bez protestu”. Wtedy nie będzie potrzebne sporządzanie protestu. Na wekslu może też znaleźć się poręczenie wekslowe. Posiadacz weksla będzie miał wtedy dodatkowego dłużnika, od którego wolno mu domagać się zapłaty. Poręczyciel odpowiada bowiem tak samo jak osoba, za którą poręczył.
[ramka][b]Słowniczek terminów wekslowych[/b]
- [b]protest[/b] – oficjalny dokument, w którym się stwierdza, że zwracano się do dłużnika o zapłatę albo przynajmniej próbowano go znaleźć w miejscu wskazanym w treści weksla jako miejsce płatności
- [b]trasat[/b] – podmiot wskazany przez wystawcę weksla jako płatnik
- [b]wystawca[/b] – podmiot, który wystawił weksel [/ramka]
