To skutek zmian w ustawie z 12 kwietnia 2018 r. o zasadach pozyskiwania informacji o niekaralności osób ubiegających się o zatrudnienie i osób zatrudnionych w podmiotach sektora finansowego (DzU poz. 1130), które pozostają w związku z obowiązującymi od 1 października br. przepisami ustawy o dystrybucji ubezpieczeń. Nowelizacja włączyła do listy podmiotów sektora finansowego również:
- agentów ubezpieczeniowych,
- agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające,
- brokerów ubezpieczeniowych,
- brokerów reasekuracyjnych,
- podmioty mające siedzibę lub miejsce zamieszkania w innym niż Polska państwie członkowskim, wykonujące działalność agencyjną albo działalność brokerską na terytorium Polski oraz oddziały takich podmiotów utworzone na terytorium Polski, o których mowa w ustawie z 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń.
Pytanie o przeszłość
Tym samym od października od osoby zatrudnionej lub zamierzającej podjąć zatrudnienie na stanowiskach związanych z:
- zarządzaniem mieniem tego podmiotu lub osób trzecich,
- dostępem do informacji prawnie chronionych,
- podejmowaniem decyzji obarczonych wysokim ryzykiem utraty mienia tego podmiotu lub osób trzecich lub wyrządzenia innej znacznej szkody temu podmiotowi lub osobom trzecim
pracodawca będący podmiotem sektora finansowego – w tym podmiotów wskazanych wcześniej – może żądać udzielenia informacji o niekaralności prawomocnym wyrokiem skazującym za przestępstwa wymienione w ustawie. Od 1 października 2018 r. dotyczy to też przestępstwa prowadzenia działalności bez upoważnienia i bezprawnego używania oznaczeń przewidzianych w art. 89 i 90 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.
Decyzja pracodawcy
Nie jest to jednak obowiązek bezwzględny. To, czy pracodawca wystąpi z takim żądaniem – nawet jeśli pracownik jest lub będzie zatrudniony na jednym z w/w stanowisk – zależy od oceny pracodawcy.
Jeżeli już jednak pracodawca zażąda przedstawienia informacji o niekaralności, to pracownik (albo przyszły pracownik) ma obowiązek udzielić jej terminowo, a na żądanie pracodawcy również ją udokumentować, pod rygorem nawet rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem.
Raz na rok lub ad hoc
Od osoby już zatrudnionej na stanowisku związanym z odpowiedzialnością finansową, o którym mowa w ustawie, można żądać przedstawienia informacji o niekaralności nie częściej niż raz na 12 miesięcy. Dodatkowo pracodawca może tego zażądać wtedy, gdy:
- poweźmie uzasadnione podejrzenie, że pracownik został skazany za przestępstwo wymienione w ustawie, lub
- zamierza powierzyć pracownikowi – za jego zgodą – pracę na innym stanowisku, związanym z odpowiedzialnością finansową.
Jak brak kompetencji
Nieprzedstawienie w terminie informacji o niekaralności, jej nieudokumentowanie lub przedstawienie informacji o skazaniu prawomocnym wyrokiem sądu za jedno z przestępstw wskazanych w ustawie, może doprowadzić do wypowiedzenia umowy o pracę. Nie dotyczy to jednak wszystkich pracowników pracujących lub zamierzających podjąć pracę na stanowisku związanym z odpowiedzialnością finansową. Wyróżnić bowiem należy trzy grupy pracowników, którzy mogą zajmować stanowisko związane z taką odpowiedzialnością:
1) pracownicy aktualnie zatrudnieni na stanowisku związanym z odpowiedzialnością finansową,
2) pracownicy zatrudnieni na innym stanowisku związanym z odpowiedzialnością finansową, którzy wyrazili zgodę na przejście na inne stanowisko związane również z odpowiedzialnością finansową,
3) pracownicy zatrudnieni na dowolnym innym stanowisku pracy, niż wskazane w pkt 1) i 2) powyżej, którzy wyrazili zgodę na pracę na stanowisku związanym z odpowiedzialnością finansową.
W przypadku pierwszej i drugiej grupy pracowników, nieudzielenie informacji o niekaralności, jej nieudokumentowanie lub przekazanie informacji o skazaniu prawomocnym wyrokiem sądowym może skutkować wypowiedzeniem umowy o pracę.
Przyjęcie konsekwencji prawnych w postaci możliwości wypowiedzenia umowy pracownikowi, który nie przedstawi w terminie informacji o niekaralności, nie udokumentuje jej lub okaże się, że był skazany prawomocnym wyrokiem sądowym za jedno z przestępstw wskazanych w ustawie, wydaje się być w pełni uzasadnione i racjonalne. Skoro bowiem ktoś już jest zatrudniony na stanowisku związanym z odpowiedzialnością finansową i powinien spełniać wymóg niekaralności, to uniemożliwienie zweryfikowania tej informacji lub ujawnienie informacji o niespełnieniu tego wymogu powinno umożliwiać wypowiedzenie umowy o pracę.
Mamy tu do czynienia z podobną sytuacją, jak w przypadku pracowników, którzy utracili kompetencje do zajmowania dotychczasowego stanowiska pracy.
Natomiast w przypadku osób, które zajmowały inne stanowisko, ale wyraziły zgodę na objęcie stanowiska związanego z odpowiedzialnością finansową (pkt 3), nieudzielenie informacji o niekaralności, nieudokumentowanie jej lub przekazanie informacji negatywnej, nie może się wiązać z wypowiedzeniem umowy o pracę. Na aktualnych stanowiskach pracy wymóg niekaralności nie jest bowiem warunkiem decydującym o zatrudnieniu. Wymóg niekaralności nie jest bowiem w ich przypadku warunkiem decydującym o zatrudnieniu aż do czasu przejścia na stanowisko związane z odpowiedzialnością finansową.
—Alicja Pawelec
Zdaniem autorki
Alicja Pawelec, radca prawny, wspólnik, Lider Działu Procesowego Prawa Pracy Kancelaria Prawa Pracy Wojewódka i Wspólnicy
Konstrukcja dotycząca możliwości rozwiązania umowy o pracę z osobą, która była karana za przestępstwa wymienione w ustawie, nie powinna wzbudzać wątpliwości również w przypadku pracowników zatrudnionych w podmiotach nowo włączonych do kategorii podmiotów sektora finansowego, poddawanych procesowi rekrutacji wewnętrznej. Jeżeli nie zakończyła się ona do 1 października br., to podlega rygorowi ustawy. Istotny jest bowiem wymóg niekaralności potwierdzany przez oświadczenie lub informację z Krajowego Rejestru Karnego. Uzyskuje on prymat regulujący sytuację prawną pracownika sektora finansowego zatrudnionego na stanowisku związanym z odpowiedzialnością finansową.
