Sąd zasądził odszkodowanie zwolnionej z rządowej agencji kierowniczce. W wyniku wejścia w życie ustawy z 22 grudnia 2015 r. nowelizującej m.in. ustawę Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa stosunki pracy kierowników w Centrali Agencji i ich zastępców stały się z mocy prawa, od 11 stycznia 2016 r., stosunkami pracy na podstawie powołania. Dotyczyło to też powódki. 21 stycznia kobietę odwołano ze stanowiska dyrektora departamentu odwołań. Nie wskazano przy tym żadnych przyczyn, które by to uzasadniały. Podobny los spotkał dyrektorów w innych departamentach i urzędach.
Kobieta uznała, że jej odwołanie było niezgodne z prawem i wystąpiła do sądu o ponad 35 tys. zł odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę i odprawę pieniężną w związku z rozwiązaniem umowy w trybie zwolnień grupowych. Domagała się też rekompensaty za szkodę, bo nagła utrata pracy spowodowała u niej pogorszenie stanu zdrowia i w konsekwencji kilkumiesięczny brak możliwości podjęcia zatrudnienia. Jej zdaniem zmiany kierownictwa w urzędach miały na celu obsadzenie kluczowych stanowisk osobami zaufanymi, powiązanymi z partią rządzącą. U podstaw jej odwołania legły więc jej przekonania polityczne. Można więc mówić o dyskryminacji. A ustawa z 22 grudnia 2015 r. może być niekonstytucyjna. Kobieta wnioskowała więc o skierowanie w tej sprawie pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego.
Sąd rejonowy uznał się za niewłaściwy w zakresie roszczenia o odprawę i rekompensatę. W pozostałej części oddalił powództwo. Odwołanie powódki nastąpiło bowiem zgodnie z prawem - na piśmie i z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Pracodawca nie był zaś zobligowany przedstawiać powódce przyczyn swojej decyzji, bo kobieta była zatrudniona na podstawie powołania.
Powódka nie udowodniła także, że została zwolniona ze względu na swoje przekonania polityczne. Nie może być więc mowy o dyskryminacji. Kobieta prezentowała siebie jako urzędnika apolitycznego, wykonującego rzetelnie obowiązki pracownicze od kilkunastu lat czyli w okresie funkcjonowania różnych, kolejnych rządów. Brak było też podstaw do stwierdzenia, że ustawa z 22 grudnia 2015 r. narusza Konstytucję. Nowelizacja przepisów nawet wówczas, gdy pogarsza istotnie sytuację obywatela, nie przesądza bowiem automatycznie o naruszeniu zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. Sąd oddalił więc wniosek o skierowanie pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego.
Kobieta złożyła od wyroku apelację, a Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z 17 maja 2018 r. uznał ją za zasadną. Zdaniem składu orzekającego odwołanie kobiety przed upływem czasu równego okresowi wypowiedzenia i bez uzasadnionej (rzeczywistej) przyczyny nie wyłączało jej roszczenia o odszkodowanie. Skoro ustawodawca dokonał przekształcenia podstawy jej zatrudnienia z mocy prawa na powołanie, to umniejszono część jej dotychczasowego uprawnienia, czyli ochronę przed dowolnym (bez podania przyczyny) rozwiązaniem zatrudnienia. W okresie przejściowym pracownikowi powinna przysługiwać ochrona wynikająca z konieczności wskazania i wykazania zasadności wypowiedzenia. Sąd okręgowy powołał się przy tym na stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uchwale z 9 stycznia 2018 r. (III PZP 3/17, OSNP 2018/6/70).
Sama wola pracodawcy zmiany kadrowej (personalnej) nie jest wystarczającą przyczyną wypowiedzenia. Takie zwolnienie byłoby możliwe w odniesieniu do pracownika zatrudnionego na podstawie powołania. W tym wyraża się zasadnicza różnica w uprawnieniach stron stosunków pracy opartego na umowie o pracę na czas nieokreślony i na powołaniu.
Zmiana wprowadzona nową ustawą może powodować bezpośredni skutek przekształcenia podstawy zatrudnienia, jednak w indywidualnym przypadku nie powinna pomijać sytuacji pracownika, któremu na podstawie dotychczasowego zatrudnienia służyła ochrona stosunku pracy. Pracownik nie powinien więc utracić z dnia na dzień dotychczasowej, minimalnej ochrony zatrudnienia, wynikającej z umowy o pracę na czas nieokreślony. Sąd przyznał powódce odszkodowanie równe jej trzymiesięcznemu wynagrodzeniu.
Sygnatura akt: akt XXI Pa 210/17
