Przedsiębiorcy często ponoszą za granicą drobne wydatki. Zwykle są one tak niskie, że nie opłaca się występować o zwrot VAT zawartego w cenie towarów i usług. Czy można go więc zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów?

Zdaniem organów podatkowych nie jest to możliwe. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 27 września 2011 (I SA/Gd 571/11) uznał jednak inaczej.

Brutto czy netto

Taki problem może pojawić się m.in. podczas rozliczania zagranicznych podróży służbowych. Przebywając w nich, pracownicy ponoszą różne wydatki, np. na paliwo, parking, wyżywienie.

Wiele firm zalicza je do kosztów uzyskania przychodów w kwocie brutto, czyli wraz z zagranicznym podatkiem od wartości dodanej. Często nawet nie zdają sobie sprawy, że może to zostać zakwestionowane przez fiskusa. Problem wynika z art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. b ustawy o CIT.

Według niego do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się podatku od towarów i usług. Są jednak wyjątki. Kosztem jest m.in. podatek naliczony w części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług, jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

Pytanie o definicję

Problem sprowadza się do próby rozstrzygnięcia, jak należy rozumieć zakres pojęcia „podatek od towarów i usług”, które zostało użyte w art. 16 ust. 1 pkt 46 ustawy o CIT. W tej ustawie wprost go nie zdefiniowanego.

W art. 4a ust. 7 ustawy o CIT ustawodawca odwołał się bowiem do  polskiej ustawy z 11 marca 2004 o podatku od towarów i usług. Dlatego należałoby uznać, że również używając pojęcia „podatek od towarów i usług” ustawodawca ma na myśli tylko podatek obowiązujący w Polsce.

Co na to inne ustawy? Ustawa o VAT rozróżnia pojęcie podatku od towarów i usług oraz podatku od wartości dodanej. Przez ten drugi rozumie się podatek od wartości dodanej nakładany na terytorium innego niż Polska państwa UE.

Ustawa o VAT również nie daje więc podstaw, aby uznać, że pojęcie „podatek od towarów i usług” obejmuje podatek nakładany w innych krajach UE. Należałoby więc uznać, że ograniczenia zawarte art. 16 ust. 1 pkt 46 ustawy o CIT w ogóle nie mają zastosowania do zagranicznych wydatków.

Stanowisko organów

Organy podatkowe twierdzą jednak inaczej. Ich zdaniem naliczony przez unijnego sprzedawcę podatek od wartości dodanej należy traktować tak jak VAT naliczony. Uważają, że jeśli podatnik ma prawo na podstawie odrębnych przepisów ubiegać się o jego zwrot, to kwota ta nie może zostać zaliczona do kosztów podatkowych (nawet gdy firma z tego prawa nie korzysta).

Oznacza to, że jeśli w fakturach zawarty jest podatek od wartości dodanej, to do kosztów podatkowych podatnik powinien zaliczyć jedynie kwotę netto. Tak wynika np. z interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 24 lutego 2011 (ITPB3/423-678a/10/AM).

Wyjaśniła ona, że „spółka powinna uwzględniać w kosztach uzyskania przychodów wartość faktur dokumentujących poniesione koszty w kwocie netto, gdyż ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych wyklucza możliwość zaliczania do kosztu uzyskania przychodów podatku od towarów i usług oraz tożsamego z nim podatku od wartości dodanej nakładanego na terenie innych państw członkowskich Unii Europejskiej.

Wypada również zauważyć, że wnioskodawcy (...) przysługuje w danym kraju Unii Europejskiej zwrot podatku od wartości dodanej – co – mając na uwadze neutralność tej daniny dla przedsiębiorców – dodatkowo przesądza o wyłączeniu zapłaconych wartości tego podatku z kategorii kosztów uzyskania przychodów”.

Sąd uważa inaczej

WSA w Gdańsku w wyroku z 27 września 2011 uznał, że podatek od wartości dodanej może być kosztem podatkowym.

W uzasadnieniu tego wyroku czytamy: „W związku z zakupem (podatnik) nie uzyskuje uprawnienia odliczenia podatku naliczonego VAT na warunkach wynikających z ustawy o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004 r., zatem brak podstaw do uznania, że nie odliczył podatku w warunkach przysługiwania mu tego odliczenia”. Orzeczenie to nie jest jednak prawomocne.

Jak traktować

Jeżeli przedsiębiorca nie ubiega się o zwrot podatku od wartości dodanej, pomimo  że prawo takie mu przysługuje, to bezpiecznym rozwiązaniem jest zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów ceny netto.

Jak bowiem zauważają sądy: „w wypadku nieodliczenia przez podatnika naliczonego podatku VAT, w warunkach przysługiwania mu tego uprawnienia, za wadliwe w kontekście treści art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a ustawy o CIT należy uznać zaliczenie tego nieodliczonego podatku VAT do kosztów uzyskania przychodów” (tak wyrok WSA w Warszawie z 28 lutego 2011, III SA/Wa 1572/10).

Zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów podatku od wartości dodanej zawartego w cenie zagranicznych towarów i usług obarczone jest bowiem znacznym ryzykiem podatkowym. Jeden wyrok WSA w Gdańsku raczej nie zmieni  stanowiska organów podatkowych.

Autorka jest doktorem nauk ekonomicznych, biegłym rewidentem, doradcą podatkowym w KDA Grupa Sarnowski i Wiśniewski w Poznaniu