Piotr Kosmaty: oskarżony nie musi dowodzić swojej niewinności

Istotą tej zasady jest ogół uprawnień oskarżonego, które umożliwiają przeciwstawienie się zarzutom oskarżenia lub zmierzają do złagodzenia odpowiedzialności karnej i są wykorzystywane zarówno osobiście przez oskarżonego, jak i przez jego obrońcę.

Prawo do obrony swoją podstawę czerpie z ustawy zasadniczej, która w art. 42 ust. 2 stanowi, że „każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu". Również akty prawa międzynarodowego statuują podstawy prawa do obrony. Zgodnie z art. 6 ust. 3 lit. c konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności „każdy oskarżony o popełnienie czynu zagrożonego karą ma co najmniej prawo do bronienia się osobiście lub przez ustanowionego przez siebie obrońcę, a jeśli nie ma wystarczających środków na pokrycie kosztów obrony, do bezpłatnego korzystania z pomocy obrońcy wyznaczonego z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości". Podobne zapisy odnajdujemy w art. 14 ust. 3 międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych. W rozwinięciu tych regulacji kodeks postępowania karnego w art. 6 wskazuje, że oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy, o czym należy go pouczyć.