Dłużnikom często wydaje się, że wierzyciel nie będzie ubiegał się o zapłatę lub nie podejmie działań prawnych zmierzających do jej uregulowania. Skierowanie przez wierzyciela sprawy do sądu spowoduje zwiększenie kosztów dłużnika. Jednak część nieuczciwych podmiotów może liczyć na to, że wierzyciel nie upomni się na czas o zwrot środków. Wskutek czego odzyskanie długu będzie dodatkowo utrudnione a przy skierowaniu takiej sprawy do sądu, dłużnik może podniesie zarzut przedawnienia, co spowoduje oddalenie powództwa.

Roszczenia majątkowe (z zastrzeżeniem wyjątków) ulegają przedawnieniu. Zgodnie z art.117 § 2 kodeksu cywilnego „Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.” Sąd rozpatrując sprawę, w której stroną jest konsument bada z urzędu czy roszczenie nie uległo przedawnieniu. Gdy stwierdzi przedawnienie, oddala powództwo. Inaczej wygląda sprawa relacji między przedsiębiorcami. Sąd uwzględnia przedawnienie wyłącznie na zarzut pozwanego. Upływ terminu przedawnienia nie powoduje, że roszczenia wygasa. Dłużnik może zrzec się zarzutu przedawnienia, jednak nie może tego dokonać przed upływem terminu.

Terminy przedawnienia

Ogólny termin przedawnienia roszczenia wynosi 6 lat (jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej), liczony od dnia, w którym powstał obowiązek uregulowania należności. W przypadku roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi 3 lata. Od tych zasad istnieją liczne wyjątki, w myśl których termin przedawnienia roszczenia skracany jest do dwóch lub jednego roku. Okres dwóch lat dotyczy: roszczenia przedsiębiorcy z tytułu niezapłacenia przez klienta faktur, z tytułu umowy sprzedaży, roszczenia dostawcy z tytułu dokonanej dostawy, roszczenia z tytułu umowy o dzieło, usługi telekomunikacyjnej, debetu na koncie. Roczny okres przedawnienia dotyczy m.in.  roszczeń z tytułu umowy przewozu, umów spedycji oraz przedwstępnej umowy sprzedaży.

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Oznacza to dzień, w którym dłużnik miał zapłacić. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynności w najwcześniejszym możliwym terminie. Termin przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Przerwanie biegu przedawnienia a jego zawieszenie

Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu (art. 121 kodeksu cywilnego) w przypadku roszczeń:

·       które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom (czas trwania władzy rodzicielskiej);

·       które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych  przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę ( czas sprawowania przez tę osoby opieki lub kurateli);

·       które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu (czas trwania małżeństwa);

·       gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju (czas trwania tej przeszkody);

Bieg przedawnienia przerywa każda czynność podjęta bezpośrednio w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczeń przed sądem, sądem polubownym lub innym organem powołanym do rozpatrywania sprawy lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju, wszczęcia mediacji, uznania roszczenia przez dłużnika. Zgodnie z art. 124 § 1 kodeksu cywilnego po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. Natomiast w razie przerwania przedawnienia przez wszczęcie mediacji lub przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania sprawy lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedawnienie nie biegnie na nowo dopóki postępowanie to nie zostało zakończone.