Rokowania odzyskania zdolności do pracy nie muszą się zamykać w 12 miesiącach

Tak uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 2 lutego 2016 r. (III UZP 16/15).

W sprawie o świadczenie rehabilitacyjne na skutek apelacji ubezpieczonego od wyroku sądu rejonowego, sąd okręgowy postanowił przedstawić Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne, które zawarł w pytaniu – czy przesłanką przyznania świadczenia rehabilitacyjnego według ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa jest ustalenie pozytywnego rokowania odzyskania zdolności do pracy w terminie najdalej 12 miesięcy od wyczerpania zasiłku chorobowego, czy też pozytywne rokowanie jest jedynie przesłanką przyznania tego świadczenia bez konieczności ustalenia, że przewidywany okres odzyskania zdolności do pracy mieści się w okresie 12 miesięcy przysługiwania prawa do świadczenia rehabilitacyjnego.

W wydanym wyroku, SN w pierwszej kolejności zwrócił uwagę, że warunkami pozytywnymi przyznania świadczenia rehabilitacyjnego są:

1. wyczerpanie zasiłku chorobowego,

2. nadal występująca niezdolność do pracy,

3. rokowanie odzyskania zdolności do pracy w wyniku dalszego leczenia lub rehabilitacji leczniczej.

Oceniane z uwzględnieniem reguł wykładni gramatycznej przepisy ustawy zasiłkowej wymagają zatem, aby po wyczerpaniu prawa do zasiłku chorobowego, nadal (czyli bez przerwy, ciągle) występowała niezdolność do pracy oraz żeby istniały rokowania odzyskania zdolności do pracy w następstwie kontynuowanego procesu leczenia lub rehabilitacji leczniczej. Równocześnie jednak nie określa terminu, w którym ma nastąpić odzyskanie zdolności do pracy.

Dla uznania, że warunek ten jest spełniony, wystarcza więc jedynie to, aby istniały rokowania odzyskania zdolności do pracy w wyniku dalszego leczenia lub rehabilitacji leczniczej. Termin 12 miesięcy, a właściwie nie dłuższy niż 12 miesięcy, wyznacza natomiast przepis ustawy, który jednak – co również wynika z jego wykładni gramatycznej – nie jest przepisem określającym warunki nabycia prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, lecz przepisem wyznaczającym jedynie maksymalny termin wypłaty tego świadczenia.

Jak uznał SN, koncepcja, w myśl której przysługiwanie świadczenia rehabilitacyjnego przez okres 12 miesięcy powoduje, że rokowanie odzyskania zdolności do pracy musi zamknąć się również w tym okresie, kreuje w sposób nieuprawniony dodatkowy warunek nabycia prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, niewynikający z określających te warunki przepisów.

Przedstawiona wyżej interpretacja, zdaniem SN, zyskuje dodatkowe wsparcie w wykładni przeprowadzonej z zastosowaniem metod systemowych. SN w wydanym wyroku zwraca uwagę na konsekwencje ustawodawcy, który, określając w ustawie zasiłkowej warunki nabycia prawa do pozostałych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego oraz terminy ich wypłaty, także zawarł je w odrębnych regulacjach. Pozwala to dostrzec, że ustawodawca w każdym z tych przypadków odrębnie określił warunki nabycia prawa do wymienionych świadczeń i maksymalne okresy ich wypłaty. Podobieństwo sposobu regulacji wyraźnie potwierdza zatem, że zamiarem ustawodawcy było oddzielenie tych dwóch kwestii. Inaczej rzecz ujmując, przepisy dotyczące terminów wypłaty świadczeń nie zawierają regulacji, które określałyby przesłanki nabycia prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.

Zdaniem SN, trafnie sąd okręgowy podniósł, że odmowa przyznania ubezpieczonemu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego w sytuacji, w której ocena stanu jego zdrowia pozwoliłaby na rokowanie odzyskania zdolności do pracy, ale po upływie okresu dłuższego niż 12 miesięcy, powodowałaby pozbawienie go prawa do jakichkolwiek świadczeń z ubezpieczenia społecznego nawet bezpośrednio po wyczerpaniu okresu pobierania zasiłku chorobowego. Nieutrwalony charakter jego niezdolności do pracy uniemożliwiałby mu bowiem skuteczne ubieganie się o prawo do renty. Z kolei, rokowanie odzyskania zdolności do pracy w okresie dłuższym niż 12 miesięcy pozbawiałoby ubezpieczonego prawa do skutecznego ubiegania się o świadczenie rehabilitacyjne, mimo że po wyczerpaniu zasiłku chorobowego byłby on nadal przez cały okres 12 miesięcy niezdolny do pracy, a kontynuowanie przez niego dalszego leczenia lub rehabilitacji leczniczej rokowałoby odzyskanie zdolności do pracy. Taka sytuacja, zdaniem SN, byłaby natomiast sprzeczna z ratio legis omawianych przepisów. ?

Komentarz eksperta

Anna Szkudlarek, wspólnik, radca prawny, doradca podatkowy, Kancelaria Prawna Piszcz i Wspólnicy

Orzeczenie Sądu Najwyższego wskazuje, że świadczenie rehabilitacyjne przysługuje niezależnie od tego, czy dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy w terminie 12 miesięcy od wyczerpania zasiłku chorobowego czy w terminie późniejszym. Zdaniem Sądu Najwyższego, termin 12 miesięcy, a właściwie nie dłuższy niż 12 miesięcy, wskazany w przepisach ustawy zasiłkowej, wyznacza jedynie maksymalny termin wypłaty tego świadczenia.