Takie zwolnienie przysługuje od 1 stycznia 2016 r. Tego dnia weszły w życie zmiany do ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Warunek: pobierany zasiłek macierzyński nie przekracza miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego tj. 1000 zł.
Nie ma natomiast znaczenia, z jakiego tytułu prawo do zasiłku zostało nabyte. Zwolnienie dotyczy zarówno osób, którym prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy, jak i osób, które takie prawo nabyły z innego tytułu, np. zatrudnienia w ramach stosunku pracy, jeśli prowadzą lub rozpoczynają prowadzenie pozarolniczej działalności lub współpracy przy niej, z tytułu której są objęte obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego.
ZUS informuje, że w przypadku, gdy osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub współpracująca przy jej prowadzeniu, nabywa prawo do zasiłku macierzyńskiego w trakcie miesiąca (bez względu na to, z jakiego tytułu), zwolnienie z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne przysługuje począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstało prawo do zasiłku macierzyńskiego i wygasa z końcem ostatniego dnia miesiąca, za który w całości przysługiwało prawo do zasiłku macierzyńskiego. Jedynie w przypadku nabycia prawa do zasiłku od pierwszego dnia miesiąca, zwolnienie przysługuje już od tego miesiąca. Wynika to z tego, że zgodnie z art. 79 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna i niepodzielna, co oznacza, iż za część miesiąca poprzedzającą nabycie prawa do zasiłku macierzyńskiego, składka ta powinna być opłacona w pełnej wysokości.
Natomiast w sytuacji, gdy pozarolnicza działalność lub współpraca jest podejmowana w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego, do którego prawo zostało nabyte z innego tytułu (w miesięcznej wysokości nieprzekraczającej 1000 zł), zwolnienie to przysługuje już od dnia, w którym nastąpiło objęcie obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności lub współpracy.
Osoby już ubezpieczone z tytułu prowadzenia firmy lub współpracy, które nabędą prawo do zwolnienia z opłacania składek zdrowotnych, bo nabędą prawo do zasiłku macierzyńskiego, powinny zostać wyrejestrowane z ubezpieczeń z dotychczasowym kodem tytułu ubezpieczenia i ponownie zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego od dnia, od którego nabędą prawo do tego zwolnienia z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia:
05 80 - osoba prowadząca pozarolniczą działalność, której zasiłek macierzyński nie przekracza kwoty świadczenia rodzicielskiego,
05 81 - osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, której zasiłek macierzyński nie przekracza kwoty świadczenia rodzicielskiego.
W przypadku osób, które pobierają zasiłek macierzyński z innego tytułu niż działalność gospodarcza (w miesięcznej wysokości nieprzekraczającej 1000 zł), a w tym czasie podejmują się prowadzenia działalności lub współpracy przy niej, zgłoszenie do ubezpieczenia powinno nastąpić od dnia powstania obowiązku tego ubezpieczenia przy użyciu jednego z wymienionych wyżej kodów. Na marginesie ZUS przypomina, że w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących uprawnionych do zasiłku macierzyńskiego, ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu działalności/współpracy są dobrowolne.
Jak rozliczać się z ZUS za miesiąc, za który przysługuje zwolnienie ze składki zdrowotnej? ZUS wskazuje, że w dokumentach rozliczeniowych trzeba wykazać obowiązującą podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, natomiast w polu dotyczącym kwoty składki wpisać "0".
