- Rozpoczynam działalność gospodarczą 15 kwietnia br. Będę podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jak wyliczyć podstawę wymiaru składek do ZUS, skoro biznes będę prowadzić tylko przez 15 dni miesiąca? Czy mam je płacić proporcjonalnie, czyli tylko za te dni, czy za cały miesiąc? – pyta czytelnik.
Sposób wyliczenia tych składek do ZUS różni się w zależności od tego, czy chodzi o ubezpieczenie społeczne, czy o zdrowotne.
Zgodnie z art. 18 ust. 8 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 121, dalej ustawa o sus) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi zadeklarowana kwota. Nie może być jednak niższa niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy na rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia.
Zgodnie natomiast z art. 20 ust. 1 ustawy o sus podstawę wymiaru składki wypadkowej biznesmenów stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Proporcjonalnie mniej
Z art. 18 ust. 9 i 10 ustawy o sus wynika, że tak ustaloną podstawę składek społecznych osoby prowadzącej pozarolniczą działalność proporcjonalnie zmniejsza się w dwóch przypadkach. Po pierwsze, gdy ta osoba zostaje objęta obowiązkiem ubezpieczeń społecznych w trakcie miesiąca kalendarzowego lub ustał wobec niej ten wymóg w trakcie miesiąca kalendarzowego i w związku z tym podlega im tylko przez część miesiąca. Po drugie, wtedy gdy przez część miesiąca prowadzący działalność jest niezdolny do pracy.
Zatem przedsiębiorca, który rozpoczyna aktywność gospodarczą w trakcie miesiąca (tu 15 kwietnia), może pomniejszyć podstawę wymiaru składek społecznych o dni, w których jeszcze jej nie prowadził. Kwotę podstawy wymiaru składek zmniejsza proporcjonalnie. Dzieli ją przez liczbę dni kalendarzowych konkretnego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom w tym miesiącu.
W konsekwencji co prawda płaci składki w trybie miesięcznym, ale są one podzielne, zależą od faktycznej liczby dni podlegania tym ubezpieczeniom w konkretnym miesiącu.
W orzecznictwie sądowym przeważa stanowisko, że proporcjonalne zmniejszenia podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowej biznesmenów obejmuje wszystkie zadeklarowane kwoty, a nie tylko najniższą podstawę wymiaru składek. Tak uznały np. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 17 maja 2011 r. (III AUa 2177/10) oraz SA w Łodzi 19 lutego 2014 r. (III AUa 705/13).
Niepodzielna kwota
Inaczej jest ze składką zdrowotną. Z art. 79 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm., dalej ustawa zdrowotna) wynika, że składka zdrowotna jest miesięczna i niepodzielna. U prowadzących działalność pozarolniczą podstawę jej wymiaru stanowi zadeklarowana kwota, ale nie niższa niż 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego (art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej). Skoro zatem składka ta jest niepodzielna, biznesmeni zapłacą tyle samo zarówno wtedy, gdy podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu przez cały miesiąc, jak i gdy są nim objęci jedynie przez kilka dni, bo np. działalność gospodarczą podjęli w połowie miesiąca.
