Prowizja wypłacana pracownikowi to podlegający składkom dodatkowy składnik wynagrodzenia wyliczany od uzyskanych efektów pracy. Najczęściej bierze się ją pod uwagę, kalkulując wysokość świadczeń chorobowych, choć nie zawsze. Wszystko zależy od reguł jej naliczania.

Inne elementy

W podstawie zasiłku i wynagrodzenia za czas choroby prowizję uwzględnia się na analogicznych regułach jak premie czy nagrody. Oznacza to, że:

Prowizje wypłacone w czasie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy, wchodzą do bazy obliczeniowej należności przysługujących w razie choroby, jeśli pracownik:

Zaznaczmy tu, że za okres nieprzerwanego ubezpieczenia uznaje się także kolejne okresy podlegania w zakładzie ubezpieczeniu chorobowemu z tego samego tytułu (np. kolejne, następujące bezpośrednio po sobie umowy o pracę zawarte z tym samym podmiotem).

Jeśli w wewnętrznych przepisach płacowych zakładu nie ma postanowień o zachowaniu prawa do prowizji za dni nieobecności wymuszonej chorobą, uznaje się, że nie należy się ona za te dni i trzeba włączać ją do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych (pod warunkiem, że w istocie nie jest wypłacana za okres choroby).

Jeżeli w tej sprawie powstaną wątpliwości, a pracodawca jest w stanie udokumentować, że wypłaca prowizję także za okres pobierania zasiłku lub wynagrodzenia za chorobę, mimo że nie określił tej zasady w przepisach płacowych lub umowie o pracę, prowizji nie uwzględnia się przy rachowaniu wysokości zasiłków. Taką tezę postawiono w ustępie 157. komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej udostępnionego na stronie internetowej www.zus.pl.

Niekiedy pomijamy

Bywają sytuacje, kiedy pracodawcom nie wolno doliczać do podstaw zasiłku i wynagrodzenia chorobowego kwot wypłaconych z racji wypracowanych prowizji >patrz tabela 1.

TABELA 1.

Kiedy nie doliczać dodatkowego składnika

Przypadki, gdy prowizja nie wpływa
na wysokość świadczeń chorobowych

Przykłady

Prowizja, do której zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami
o wynagradzaniu pracownik zachowuje prawo
w okresie pobierania świadczeń chorobowych
i która jest wypłacana za okresy choroby

Dodatek prowizyjny nie jest pomniejszany za czas niedyspozycji zdrowotnej

Prowizja, która w myśl umowy o pracę lub innego aktu, na mocy którego powstał stosunek pracy, przysługiwała do określonego terminu
(w takim wypadku prowizję uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń chorobowych tylko za okres przypadający
do tego terminu)

Prowizja, do której grupie pracowników przyznano prawo tylko na czas tymczasowego przeniesienia ich na stanowiska sprzedawców

Prowizja nieuzależniona bezpośrednio od indywidualnego wkładu pracy pracownika, ale od wyników grupy zatrudnionych lub całego zakładu, wypłacana bez względu na absencję
z powodu niedyspozycji zdrowotnej, jeżeli wypłata dokonuje się zarówno za okres wykonywania pracy, jak i za okres pobierania świadczeń chorobowych i macierzyńskich

Prowizje wypłacane wszystkim w tej samej wysokości po uzyskaniu przez całą firmę wyznaczonego progu rentowności

 

Przykład

Pan Sebastian, pracujący w branży sprzętu sportowego jako specjalista ds. sprzedażowych, do końca czerwca 2013 r. miał przyznaną pomniejszaną za czas choroby prowizję w wysokości do 5 proc. uzyskanego przez niego obrotu. W związku ze zmianą stanowiska od lipca prowizja mu nie przysługuje. Chorując na przełomie czerwca i lipca br., powinien otrzymać świadczenie chorobowe:

W kwocie wypłaty lub po uzupełnieniu

To, w jakiej wysokości uwzględniać przy rachunkach prowizję pomniejszaną za okresy choroby, zależy od ustalonych w firmie zasad jej kalkulowania >patrz tabela 2 i 3.

TABELA 2. Ile i kiedy uwzględnić

Kwota prowizji uwzględnianej w podstawie zasiłkowej

Okoliczności uwzględniania prowizji
w podstawie zasiłkowej

w wysokości faktycznie wypłaconej

gdy prowizja za czas choroby pomniejszana jest procentowo lub kwotowo,
jeżeli nie da się wyznaczyć hipotetycznej kwoty prowizji, jaką pracownik uzyskałby, gdyby w miesiącu nie miał absencji chorobowej (np. gdy na wysokość prowizji wpływa liczba produktów sprzedanych przez załogę, a więc niedyspozycja zdrowotna nie spowoduje proporcjonalnego zmniejszenia prowizji, gdyż jej wysokość zależy m.in. od popytu)

po uzupełnieniu

jeżeli prowizja za dany miesiąc została proporcjonalnie zmniejszona za czas choroby (np. przez podzielenie kwoty, jaka przysługiwałaby za cały miesiąc przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca, pomnożenie otrzymanej wartości przez liczbę dni choroby i odjęcie iloczynu od kwoty, jaka przysługiwałaby za cały miesiąc)

 

TABELA 3. Sposoby uzupełniania prowizji

Metoda ustalania kwoty uzupełnionej prowizji

Okoliczności uzupełniania wartości prowizji

podzielenie prowizji osiągniętej za rezultaty pracy przez liczbę dni faktycznie przepracowanych, a następnie pomnożenie otrzymanego ilorazu (po uprzednim zaokrągleniu
do 2 miejsc po przecinku) przez liczbę dni, które pracownik miał nominalnie do przepracowania w tym miesiącu

gdy zatrudniony świadczył pracę choćby jeden dzień

przyjęcie kwoty prowizji
w przeciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy osobom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przysługuje świadczenie chorobowe

gdy podwładny nie osiągnął żadnego wynagrodzenia z powodu choroby w pierwszym dniu zatrudnienia lub choroby pierwszego dnia po powrocie z urlopu wychowawczego lub bezpłatnego trwającego przez cały okres, z którego ustala się podstawę zasiłków

 

Pamiętajmy, że bez względu na okoliczności prowizji nie uzupełnia się:

- w miesiącu, w którym pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy (taki miesiąc pomija się przy wyliczeniach świadczeń chorobowych),

- w przypadku dni nieusprawiedliwionej nieobecności.

Przykład

Pani Karolina, zatrudniona na cały etat w podstawowym systemie czasu pracy, otrzymuje co miesiąc 5000 zł brutto stałego wynagrodzenia zasadniczego oraz zmienną prowizję od sprzedaży proporcjonalnie zmniejszaną za czas niedyspozycji zdrowotnych.

W czerwcu br., w którym pani Karolina wypracowała 630,50 zł brutto prowizji, chorowała 2 dni robocze, a przez 3 dni miała nieobecność nieusprawiedliwioną. Uwzględniając to, czerwcową prowizję, która powinna wejść do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych, należy uzupełnić w następujący sposób:

Urlop i grypa w jednym miesiącu

Nierzadko pracownik, otrzymujący składniki stałe i prowizje proporcjonalnie pomniejszane za czas niezdolności do pracy, w miesiącu korzysta ze zwolnienia lekarskiego oraz urlopu wypoczynkowego lub bezpłatnego.

W takiej sytuacji całość wynagrodzenia należy uzupełnić w podstawie zasiłkowej na zasadach obowiązujących dla elementów płacowych o charakterze zmiennym. Tak wynika z komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej (ust. 152).

Stała płaca bez ruchu

Gdy pracownik w miesiącu, w którym chorował, miał wypłacone:

uzupełnienia dla celów zasiłkowych dokonuje się poprzez przyjęcie wynagrodzenia miesięcznego określonego w angażu w stałej stawce i zsumowanie go z prowizją w kwocie faktycznie wypłaconej za ten miesiąc.

Tak samo należałoby postąpić, gdyby podwładny w miesiącu choroby, oprócz wynagrodzenia urlopowego wyliczonego ze zmiennych składników, otrzymał tylko płacę o charakterze stałym.

Nie ma zasiłku, gdy nie ma wypłaty

To, że pracodawca nie wypłacił prowizji (nawet tej, którą pracownikowi przyznano), niestety negatywnie wpływa na wysokość świadczeń chorobowych.

Wynika to stąd, że należnych podwładnemu pieniędzy, które nie zostały mu wypłacone (np. z powodu kłopotów finansowych zatrudniającego), nie można uwzględniać w podstawie wymiaru zasiłków i wynagrodzenia za czas niedyspozycji zdrowotnej.

Tak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 3 listopada 2010 r. (I UK 134/10).

Podobne wnioski płyną z wyroku SN z 7 września 2005 r. (II UK 20/05) i uchwały SN z 10 września 2009 r. (I UZP 5/09).

W ich świetle podstawę wymiaru świadczeń chorobowych stanowi wynagrodzenie faktycznie wypłacone przez pracodawcę, a gdy szef nie wypłacił podwładnemu przysługujących należności – ustawowa minimalna płaca za pracę.