Praca zmianowa a prawo do zasiłku opiekuńczego

Zdrowe dziecko bez opieki

- Czy występują w ogóle jakieś sytuacje, kiedy małżonkowie pracujący na różne zmiany mają prawo do zasiłku za czas sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem?

Tak

pod warunkiem, że chodzi o dziecko w wieku do ukończenia ósmego roku życia. Jeżeli oboje rodzice dziecka pracują w systemie pracy zmianowej na różnych zmianach, wówczas powinni na przemian zapewniać dziecku ciągłą opiekę. W takiej sytuacji każde z nich jest uważane za osobę stale opiekującą się potomkiem. Tylko w razie choroby, porodu lub pobytu jednego z rodziców w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej drugiemu z nich przysługuje zasiłek opiekuńczy.

Przykład

Rodzice dziecka w wieku do pięciu lat są zatrudnieni w systemie pracy zmianowej. Z uwagi na konieczność zapewnienia dziecku ciągłej opieki pracują na różnych zmianach. Matka dziecka z powodu choroby przebywała w szpitalu od 2 do 5 kwietnia br. Za te dni ojcu dziecka przysługuje zasiłek opiekuńczy.

- Czy pracownik ma prawo do zasiłku opiekuńczego nad zdrowym 6-letnim synem, który uczęszcza do przedszkola? Matka dziecka pracuje codziennie od 8 do 16, a ojciec – nasz pracownik – w systemie pracy zmianowej na dwie zmiany. Od 25 do 30 marca br. matka dziecka była chora i nie mogła opiekować się dzieckiem.

Tak

Ojciec dziecka ma w tej sytuacji prawo do zasiłku opiekuńczego – ale tylko za te dni, w których miał pracować na drugiej zmianie. W tych bowiem dniach jego syn pozostawałby bez opieki.

Jeżeli jeden z pracujących rodziców zdrowego dziecka, które nie ukończyło ośmiu lat, wykonuje pracę w systemie zmianowym, zasiłek opiekuńczy przysługuje mu wyłącznie za dni, w których dziecko pozostawałoby bez opieki z uwagi na poród, chorobę lub pobyt drugiego rodzica w zamkniętym zakładzie opieki zdrowotnej. Zasadę tę stosuje się także w razie nieprzewidzianego zamknięcia placówki, do której uczęszcza dziecko zdrowe do lat ośmiu.

Nieobecność na zakładkę

- Pracownicy naszego zakładu pracują na dwie zmiany: od 6 do 18 oraz od 18 do 6. Kolejne dwa dni mają wolne. Żona zatrudnionego pracuje od poniedziałku do piątku od 7 do 15. Czy podwładny ma prawo do zasiłku za czas opieki nad chorą 6-letnią córką od 8 do 14 kwietnia br., jeśli w tych dniach miał pracować według poniższego grafiku?

Tak

ale tylko za pięć dni. Dwa pozostaną nieodpłatne, bo praca zatrudnionego nie przeszkadzała mu w opiece nad dzieckiem.

Gdy rodzice dziecka są zatrudnieni i pracują w systemie pracy zmianowej – oboje bądź jedno z nich – zasiłek opiekuńczy przysługuje za okres sprawowania opieki, w których:

- oboje pracują na tej samej zmianie,

- gdy pracują na różnych zmianach, ale chore dziecko nie miałoby opieki w wyniku częściowego pokrywania się godzin pracy, wskutek dojazdu lub dojścia do i z pracy.

W związku z tym pracownikowi, o którego pyta czytelnik, zasiłek opiekuńczy przysługuje na chorą córkę:

- za 8 i 12 kwietnia – ponieważ w tych dniach pokrywają się godziny pracy rodziców,

- za 10, 11 i 14 kwietnia – tj. za dni wolne od pracy, w których pracownik nie miał obowiązku świadczenia pracy, a na które przedłożył zwolnienie lekarskie (za te dni zasiłek opiekuńczy przysługuje nawet wtedy, gdy jest domownik mogący zapewnić opiekę dziecku).

Pracownikowi nie przysługuje zasiłek opiekuńczy za:

- 9 kwietnia – ponieważ w tym dniu ojciec dziecka rozpoczyna pracę (we wtorek) od 18, tym samym godziny pracy małżonków się nie pokrywają,

- 13 kwietnia (sobota) – w tym bowiem dniu matka dziecka jest w domu i może zapewnić opiekę choremu dziecku.

Ruchome godziny biznesu

- Nasz pracownik wystąpił z wnioskiem o wypłatę zasiłku opiekuńczego na chorym 4-letnim synem. Zatrudniony jest w systemie trzyzmianowym. Jego żona prowadzi własną działalność, której godziny dopasowuje do czasu pracy męża. Czy pracownik ma prawo do płatnej opieki nad chorym dzieckiem?

Nie

ponieważ jest domownik (żona), który może zapewnić opiekę choremu dziecku.

Świadczenie pieniężne za czas opieki nad chorym dzieckiem nie przysługuje, gdy pracownik nie jest zmuszony do zwolnienia się z pracy, bo opieką nad nim może zająć się inny domownik. Za domownika, który może i powinien zapewnić opiekę choremu dziecku, można uznać m.in. współmałżonka prowadzącego pozarolniczą działalność mogącego regulować swój czas pracy w dowolny sposób (gdy nie ma ustalonych godzin prowadzenia biznesu). Tak właśnie jest w przypadku żony pracownika, która dostosowuje czas funkcjonowania swojej firmy do godzin pracy męża, zapewniając w ten sposób stałą opiekę nad 4-letnim synem. W tym przypadku oboje rodzice uznawani są za osoby stale opiekujące się dzieckiem, a zasiłek za czas opieki nad nim może przysługiwać jedynie w sytuacji, gdy to któreś z nich nie może tej pieczy wykonywać z powodu swojego stanu zdrowia. Wtedy nie miałoby znaczenia, na której zmianie pracownik miałby zaplanowaną pracę.

Piecza nad członkiem rodziny

- Pracownik zatrudniony w systemie zmianowym przedłożył zwolnienie na czas opieki nad chorym ojcem. Czy praca zmianowa ma wpływ na prawo do zasiłku opiekuńczego nad członkiem rodziny?

Nie

pracownik ma prawo do zasiłku opiekuńczego za każdy dzień opieki nad członkiem rodziny orzeczonej w zwolnieniu lekarskim; w tym również za dni, które według rozkładu czasu pracy są dla niego wolne od pracy.

Przy opiece sprawowanej nad chorym członkiem rodziny fakt wykonywania pracy zmianowej przez ubezpieczonego nie ma znaczenia. Warunkiem uzyskania zasiłku w tym przypadku jest to, aby nie było innych domowników mogących zapewnić opiekę choremu i aby osoba sprawująca pieczę nad chorym pozostawała w nim we wspólnym gospodarstwie domowym (przynajmniej przez czas choroby).

Podstawa prawna:

art. 32, art. 33–34 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.)