Ustawa systemowa przewiduje (w art. 7) możliwość dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również innych osób niż te, które kontynuują takie ubezpieczenia.

Z możliwości tej mogą obecnie skorzystać np. osoby sprawujące opiekę nad członkiem rodziny uprawnionym do zasiłku pielęgnacyjnego, studenci, uczestnicy studiów doktoranckich niepodlegający ubezpieczeniom emerytalno-rentowym z innego tytułu, obywatele polscy wykonujący pracę za granicą w podmiotach zagranicznych, alumni seminariów duchownych czy posłowie do Parlamentu Europejskiego.

Zawężenie katalogu uprawnionych do skorzystania z tej możliwości zostanie jednak zniesione od 1 stycznia 2013 r. wraz z wejściem w życie ustawy z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.

Dokonała ona odpowiedniej nowelizacji art. 7 ustawy systemowej. Od 1 stycznia 2013 r. przepis ten pozwoli na dobrowolne podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym i opłacanie z tego tytułu składek wszystkim osobom, które nie spełniają warunków do objęcia tymi ubezpieczeniami obowiązkowo.

Dwa w jednym

W konsekwencji zniknie też odrębna regulacja przewidująca możliwość dobrowolnego kontynuowania ubezpieczeń po ich ustaniu. Znowelizowany art. 10 ustawy systemowej będzie od 1 stycznia 2013 r. jedynie przewidywał, że w przypadku gdy okres podlegania dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym przekroczy 10 lat, ubezpieczony nie otrzyma minimalnego świadczenia, jeśli stan własnego konta nie będzie mu go zapewniał.

Przykład

Pan Mariusz (urodzony w 1948 r.) dotychczas nie podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w Polsce, gdyż od początku swojej kariery zawodowej pracował za granicą. Niedawno wrócił do kraju i po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego zamierza ubiegać się o polską emeryturę. ZUS zaliczyłby okres tej pracy ustalając prawo do tego świadczenia, gdyby do wymaganego minimalnego stażu ubezpieczeniowego nie zabrakło sześciu miesięcy.

W świetle obecnie obowiązujących przepisów pan Mariusz nie mógłby dobrowolnie przystąpić do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Nie można go bowiem uznać za osobę kontynuującą ubezpieczenia, skoro nigdy nie był nimi objęty w Polsce. Nie spełnia również wymienionych w art. 7 ustawy systemowej warunków dobrowolnego przystąpienia do tych ubezpieczeń.

W związku jednak ze zmianą przepisów od 1 stycznia 2013 r. po 31 grudnia 2012 r. będzie mógł przystąpić do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w celu uzupełnienia stażu wymaganego do przyznania emerytury.

Początek i koniec ubezpieczeń

Osoby podlegające dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, w tym również kontynuujące te ubezpieczenia, podlegają im od dnia wskazanego we wniosku o objęcie ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym to podanie zostało złożone.

Ubezpieczenia emerytalno-rentowe osób objętych nimi dobrowolnie ustają:

- od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia złożenia podania,

- od dnia ustania tytułu do podlegania tym ubezpieczeniom (np. powstania tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń),

- od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który składki na te ubezpieczenia zostały opłacone po terminie lub w niepełnej wysokości.