- Dowiedzieliśmy się, że przebywający na zwolnieniu lekarskim pracownik pomaga teściowi przy pracach rolnych. Czy na tej podstawie możemy wstrzymać mu wypłatę zasiłku chorobowego? –

pyta czytelnik.

Nie. Do wstrzymania wypłaty zasiłku chorobowego nie wystarczy sama informacja o nieprawidłowym wykorzystywaniu zwolnienia lekarskiego przez pracownika. Pracodawca musi jeszcze potwierdzić ten fakt.

Pod lupą

Jeśli szef podejrzewa, że podwładny w czasie zwolnienia lekarskiego pomaga rodzinie przy pracach rolnych, odpowiednio może tu użyć art. 17 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa).

Przepis ten stanowi, że zasiłek chorobowy nie przysługuje osobie, która w czasie orzeczonej niezdolności do pracy wykonuje pracę zarobkową albo okres zwolnienia lekarskiego wykorzystuje niezgodnie z jego celem. Okoliczności te muszą być jednak potwierdzone w trybie określonym w art. 68 ustawy zasiłkowej. Zatem wiadomość o udziale w pracach rolnych trzeba potwierdzić podczas kontroli wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem.

Z pytania czytelnika wynika, że pracodawca jest uprawniony do wypłaty świadczeń chorobowych, czyli na nim spoczywa obowiązek sprawdzenia, czy podwładny prawidłowo wykorzystuje zwolnienie chorobowe. Jak to robić, określa rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (DzU nr 65, poz. 743, dalej rozporządzenie).

Z upoważnieniem

Po wytypowaniu osoby lub osób, których zadaniem będzie przeprowadzenie kontroli, pracodawca wystawia imienne upoważnienie do jej zrealizowania, którego wzór zawiera załącznik nr 1 do rozporządzenia.

Upoważnienie to uprawnia do przeprowadzenia kontroli w miejscu zamieszkania, czasowego pobytu lub zatrudnienia osoby sprawdzanej, a także w innym miejscu, jeśli z posiadanych informacji wynika, że jest to celowe.

Potem protokół

Jeżeli w trakcie tego badania okaże się, że pracownik faktycznie pomaga przy pracach rolnych, a więc nieprawidłowo wykorzystuje czas zwolnienia lekarskiego, kontrolujący powinien sporządzić protokół. Jego wzór określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

Dopiero mając protokół potwierdzający nieprawidłowe wykorzystywanie okresu zwolnienia lekarskiego lub wykonywanie w tym czasie pracy zarobkowej, pracodawca ma prawo wstrzymać wypłatę zasiłku chorobowego.

Można się bronić

Oczywiście pracownik nie musi zgadzać się z ustaleniami kontroli. Swoje zastrzeżenia składa wówczas w protokole pokontrolnym. W takich sytuacjach wątpliwości, czy zwolnienie było faktycznie wykorzystywane niezgodnie z jego celem, rozstrzyga właściwa jednostka ZUS, zasięgając opinii lekarza prowadzącego. Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego wydaje decyzję, od której przysługuje odwołanie do właściwego sądu.

Ile ująć

Dysponując protokołem potwierdzającym nieprawidłowe wykorzystanie zwolnienia lekarskiego, do ustaleń którego pracownik nie wniósł zastrzeżeń, szef powinien wstrzymać wypłatę zasiłku chorobowego, ale tylko za okres objęty kontrolowanym zwolnieniem (art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej).

Przykład

W październiku 2012 r. pan Janusz przedstawił pracodawcy dwa zwolnienia lekarskie, z których pierwsze obejmowało okres od 1 do 15 października, a drugie od 16 do 31 października.

24 października pracodawca skontrolował prawidłowość wykorzystywania zwolnienia, w wyniku czego stwierdzono, że pracownik pomaga rodzinie przy pracach rolnych, mimo zalecenia lekarskiego, że powinien leżeć.

Fakt ten potwierdził protokół pokontrolny, do którego pan Janusz nie wniósł zastrzeżeń. Na jego podstawie pracodawca powinien wstrzymać wypłatę zasiłku chorobowego, ale tylko za okres objęty drugim zwolnieniem lekarskim, czyli od 16 do 31 października.

Jeżeli jedno zwolnienie lekarskie obejmuje pobyt w szpitalu oraz okres niezdolności do pracy przypadający po wyjściu z niego, prawa do zasiłku wolno pozbawić tylko za czas poszpitalny.

Przykład

Pani Ewa złożyła pracodawcy zwolnienie lekarskie od 1 do 31 października. Wynika z niego, że od 1 do 12 października przebywała w szpitalu. 24 października pracodawca skontrolował prawidłowość wykorzystywania zwolnienia i stwierdził, że pracownica wykorzystuje je niezgodnie z zaleceniami lekarskimi.

Do sporządzonego protokołu pokontrolnego pani Ewa nie miała uwag. Pracodawca powinien wstrzymać wypłatę zasiłku chorobowego, ale tylko za okres przypadający po wyjściu pracownicy ze szpitala (od 13 do 31 października).

Co z wypłaconym już świadczeniem

Może się zdarzyć, że pracownikowi został już wypłacony zasiłek chorobowy, a dopiero potem stwierdzono, że zwolnienie jest lub było nieprawidłowo wykorzystywane.

W takiej sytuacji pracodawca powinien wystąpić do ZUS o wydanie decyzji nakazującej zwrot wypłaconego świadczenia. Dalsze postępowanie będzie się wtedy odbywać między jednostką ZUS a pracownikiem.

Przykład upoważnienia do przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich

 

Ogrody sp. z o.o. Szczecin, 22 października 2012 r.

ul. Fiołkowa 1

70-432 Szczecin

(nazwa i adres pracodawcy)

U P O W A Ż N I E N I E

Na podstawie art. 68 ust. 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.) upoważniam Panią Teresę Nowak do przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania przez ubezpieczonych zwolnień lekarskich od pracy.

Upoważnienie jest ważne od 22 października 2012 r. łącznie z legitymacją pracowniczą nr 12345678 lub dokumentem tożsamości nr ARS 765123 wydanym 31 lipca 2008 r.

Janusz Kowalski

...........................................

(podpis pracodawcy)

Przykład protokołu z kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego

Ogrody sp. z o.o. Szczecin, 22 października 2012 r.

ul. Fiołkowa 1

70-432 Szczecin

(nazwa i adres pracodawcy)

P R O T O K Ó Ł

kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy, przeprowadzonej 24 października 2012 r. w godz. 10–12 przez Teresę Nowak.

I. Dane dotyczące osoby kontrolowanej:

1. Nazwisko i imię Marek Góra

2. Nr PESEL 62073109764

3. Miejsce zamieszkania 75-111 Szczecin, ul. Portowa 2

4. Miejsce pracy Ogrody sp. z o.o., ul. Fiołkowa 1, 70-432 Szczecin

5. Okres orzeczonej niezdolności do pracy od 22 października do 9 listopada 2012 r.

6. Numer zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy CB 12345

7. Nazwisko i imię lekarza, który wydał zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy – Mateusz Nochal.

II. Ustalenia osób przeprowadzających kontrolę:

Mimo zaleceń lekarskich, że chory powinien leżeć, pan Marek Góra w dniu kontroli przebywał w miejscowości oddalonej od stałego miejsca zamieszkania o 25 km, gdzie pomagał teściom w wykopkach oraz innych pracach rolnych. Z rozmów z sąsiadami wynika, że pan Marek Góra pomaga rodzinie w pracach rolnych nieprzerwanie od 20 października 2012 r.

Teresa Nowak

.....................................................

(podpis/y kontrolera/ów)

III. Ewentualne zastrzeżenia osoby kontrolowanej lub domowników: Do ustaleń kontroli nie wnoszę żadnych zastrzeżeń.

Marek Góra

..........................

(podpis)