Zasiłek macierzyński przysługuje nie tylko, gdy kobieta urodzi dziecko w okresie trwania ubezpieczenia chorobowego. Na świadczenie można też liczyć wtedy, gdy dziecko urodzi się w czasie przerwy w tym ubezpieczeniu, jaką jest urlop wychowawczy. A przedsiębiorcza mama, która w czasie tego wolnego prowadziła własną działalność gospodarczą i opłacała z niej składkę chorobową, uzyska świadczenie również z tej działalności.

-  Jestem zatrudniona na umowę o pracę na pełen etat. Od 1 lutego 2011 r. do 28 lutego 2013 r. jestem na urlopie wychowawczym na dziecko urodzone 2 lipca 2010 r. Od kilku lat prowadzę również działalność gospodarczą, ale do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tego tytułu przystąpiłam dopiero od 1 kwietnia br. Na 26 września br. mam ustalony przewidywany termin porodu. Czy po urodzeniu kolejnego dziecka uzyskam prawo do urlopu macierzyńskiego zarówno z etatu, jak i z działalności? Jak długo będę mogła pobierać zasiłek macierzyński? –

pyta czytelniczka.

Jeżeli osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub osoba z nią współpracująca pozostaje równocześnie w stosunku pracy, zawsze obowiązkowo objęta jest ubezpieczeniami społecznymi z tytułu stosunku pracy. Z działalności z zasady musi opłacać tylko składkę zdrowotną, chyba że etatowe zatrudnienie przynosi jej zarobek w miesięcznej wysokości niższej niż minimalne wynagrodzenie (w 2012 r. – 1500 zł). Wtedy składki emerytalne, rentowe i wypadkowe musi regulować również z tytułu prowadzenia biznesu.

Kodeksowe wymiary wypłaty świadczeń z tytułu urodzenia dziecka stosuje się nie tylko do pracowników

Gdy podstawa wymiaru składek z tytułu zatrudnienia jest równa lub wyższa od minimalnej płacy, do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorca może przystąpić dobrowolnie. Jednak w tej sytuacji ubezpieczony nie ma możliwości zadeklarowania chęci opłacania składki chorobowej.

Przerwa w etacie na dziecko

Sytuacja się zmienia, gdy pracownik, który równocześnie prowadzi działalność gospodarczą i nie opłaca z niej składek, zacznie korzystać z urlopu wychowawczego. Dzień jego rozpoczęcia jest pierwszym, od którego pracownik objęty jest obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z biznesu, gdyż urlop wychowawczy jest przerwą w pracowniczych ubezpieczeniach. A po tym, kiedy działalność staje się tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych, przedsiębiorca może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Prawo do świadczenia

Zasiłek macierzyński przysługuje nie tylko osobom pozostającym w stosunku pracy, ale wszystkim tym, które podlegają dobrowolnie lub obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.; dalej ustawa) prawo do zasiłku macierzyńskiego ma ubezpieczona, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego:

- urodziła dziecko lub

- przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku tego, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia – w ramach rodziny zastępczej (nie dotyczy to rodziny zastępczej zawodowej) albo wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia.

Zasiłek macierzyński z tytułu etatu czy prowadzenia działalności przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru.

Kwota zależna od składek

Wysokość świadczenia wylicza się biorąc pod uwagę podstawę wymiaru składki chorobowej za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym urodziło się dziecko. Jeżeli jednak poród nastąpił przed upływem tego okresu, to do obliczenia podstawy wymiaru zasiłku bierze się pod uwagę przychód za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

Za ten przychód uważa się kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe ubezpieczonego niebędącego pracownikiem, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. tej podstawy.

Zamieszanie po porodzie

W przypadku urodzenia kolejnego dziecka w trakcie urlopu wychowawczego, trwa on nadal. Nie zostaje on ani przerwany, ani zawieszony. W takiej sytuacji pracownica nie nabywa więc prawa do urlopu macierzyńskiego, ma jednak prawo do zasiłku macierzyńskiego. Ale dostaje go za okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego, która przypada po porodzie.

Dwa tygodnie krócej

W razie urodzenia dziecka w czasie urlopu wychowawczego obowiązuje szczególna zasada dotycząca okresu wypłaty zasiłku macierzyńskiego.

Zasadą jest, że świadczenie przysługuje wówczas za okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego przypadającej po porodzie, tj. w wymiarze niższym o dwa tygodnie od wskazanego w kodeksie pracy.

Ale ta reguła działa wtedy, gdy pełny wymiar urlopu macierzyńskiego mieściłby się w ramach urlopu wychowawczego. Jeżeli pełny okres urlopu macierzyńskiego (bez skracania o dwa tygodnie) wykracza poza wymiar udzielonego urlopu wychowawczego, pracownica ma prawo do zasiłku w pełnym kodeksowym wymiarze.

Urlopu nie będzie

Osobie prowadzącej działalność nie przysługuje prawo do korzystania z urlopów przewidzianych przepisami kodeksu pracy, w tym do urlopu macierzyńskiego. Jeżeli jednak opłaca składki na ubezpieczenia społeczne, w tym dobrowolną chorobową, to po urodzeniu dziecka uzyska prawo do zasiłku macierzyńskiego z ZUS przez okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego.

Czytelniczka w czasie urlopu wychowawczego przystąpiła dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzonej działalności. W tym okresie, tj. 26 września br., urodzi dziecko. W związku z tym nabędzie prawo do zasiłku macierzyńskiego z dwóch tytułów – z racji urodzenia dziecka w czasie urlopu wychowawczego (czyli właściwie z etatu), a także z uwagi na opłacanie składek na ubezpieczenie chorobowe z tytułu prowadzenia biznesu.

W przypadku czytelniczki zasiłek przysługujący z pracy na etacie będzie skrócony o dwa tygodnie, czyli zostanie wypłacony za 18 tygodni. Wynika to z faktu, że pełny kodeksowy wymiar wypłaty tego świadczenia (20 tygodni) mieści się w całości w okresie udzielonego urlopu wychowawczego. Zatem prawo do zasiłku przysługiwać będzie od 26 września br. do 29 stycznia 2013 r. Natomiast z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej obowiązuje inny wymiar wypłaty zasiłku. Czytelniczka otrzymywać go będzie przez pełne 20 tygodni – od 26 września br. do 12 lutego 2013 r.