1 czerwca zawarliśmy z naszą pracownicą przebywającą na urlopie wychowawczym umowę o dzieło. Wynagrodzenie wypłaciliśmy jej 30 czerwca. W związku z zawartą umowy o dzieło za czerwiec nie wykazaliśmy składek z urlopu, tylko z dzieła - z kodem pracowniczym w raporcie RCA. Teraz pracownica zarzuca nam, że składki były nienależne i żąda ich zwrotu. Kto ma rację? Czy rzeczywiście nasze postępowanie było nieprawidłowe?
- pyta czytelniczka
Tak, pracownica ma rację.
Co do zasady, osoba na wychowawczym podlega z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, o ile nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty oraz innych tytułów do ubezpieczeń (np. umowy zlecenia). Jeśli pracownica dorabia gdzieś indziej na urlopie to niezwłocznie jest zobowiązana poinformować o tym fakcie swego pracodawcę. Przebywanie na urlopie wychowawczym jest również tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego, o ile urlop ten jest jedynym tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego.
Umowa o dzieło nie jest tytułem do ubezpieczeń społecznych
Jednak jeśli z osobą przebywającą na urlopie wychowawczym zostanie zawarta umowa o dzieło w dalszym ciągu należy za nią wykazywać składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i zdrowotne z urlopu wychowawczego. Dlaczego? Ponieważ umowa o dzieło nie jest samodzielnym tytułem do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (nie została wymieniona w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Umowa o dzieło nie jest również tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego.
...chyba, że zawarta jest z własnym pracodawcą
Jednak na gruncie przepisów ubezpieczeniowych - stosownie do art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - w zakresie ubezpieczeń społecznych obowiązuje szersza definicja pracownika, niż ta wynikająca z przepisów kodeksu pracy. Do celów ubezpieczeniowych, za pracownika uważana jest bowiem nie tylko osoba zatrudniona na podstawie stosunku pracy, ale również osoba, która z własnym pracodawcą zawarła umowę zlecenia lub inną umowę o świadczenie usług do której zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego, jak również umowę o dzieło, albo gdy takie umowy wykonuje na rzecz własnego pracodawcy.
Zatem, co do zasady prace wykonywane na podstawie umowy cywilnoprawnej (także dzieła) dla swojego pracodawcy lub na jego rzecz - do celów ubezpieczeniowych traktowane są jako wykonywane na podstawie pracowniczej.
Oznacza to, że od wynagrodzenia wypłacanego z umowy o dzieło istnieje obowiązek naliczania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne tylko wówczas gdy taka umowa została zawarta z własnym pracownikiem lub praca w ramach takiej umowy jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.
Urlop wychowawczy pozbawia statusu własnego pracownika
Jednak urlop wychowawczy jest odrębnym od stosunku pracy tytułem do ubezpieczeń. Za pracownika na wychowawczym pracodawca składa raport ZUS RSA z kodem ubezpieczenia 01 10 xx (pracownik) i wykazuje okres udzielonego urlopu wychowawczego i kod świadczenia przerwy –121 (urlop wychowawczy).
W okresie urlopu wychowawczego pracownik nie ma statusu własnego pracownika w rozumieniu art. 8 ust. 2a ww. ustawy systemowej. Tym samym, zawierając z pracownicą, której pracodawca udzielił urlopu wychowawczego, umowę o dzieło, od wypłacanego jej wynagrodzenia nie należy naliczać składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Pracownica w dalszym ciągu powinna być rozliczana z tytułu urlopu wychowawczego.
Oczywiście składki ubezpieczeniowe za pracownicę na urlopie wychowawczym wykazuje pracodawca, który udzielił tego urlopu (finansuje je bowiem budżet państwa). Rozliczenie należnych składek następuje w raporcie ZUS RCA z kodem ubezpieczenia 12 11 xx. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe są wykazywane od kwoty minimalnego wynagrodzenia (aktualnie 1386 zł) a na zdrowotne od kwoty świadczenia pielęgnacyjnego aktualnie 520 zł.
Niezbędna korekta dokumentów rozliczeniowych
W konsekwencji błędu (opłacenie składek od dzieła), za czerwiec trzeba będzie złożyć korektę dokumentów rozliczeniowych. W skorygowanym raporcie ZUS RCA z kodem pracowniczym należy wykazać zerową podstawę wymiaru i zerowe kwoty składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Natomiast w raporcie ZUS RCA z kodem 12 11 00 należy wykazać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od kwoty 1386 zł, a na zdrowotne od 520 zł. Oczywiście oprócz korekty raportów rozliczeniowych za czerwiec należy złożyć w trybie korekty deklarację rozliczeniową ZUS DRA.
A po złożeniu korekty dokumentów należy również rozliczyć się z ubezpieczoną zwracając jej nienależnie potrącone składki z jej wynagrodzenia z tytułu wykonania umowy o dzieło.
Podstawa prawna:
- art. 6, 8 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.),
