Osoba podejmująca pierwszy raz działalność gospodarczą może korzystać z preferencyjnych zasad opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.
Podstawą jest art. 18a ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm., dalej ustawa).
Art. 18a ust. 2 tej ustawy wskazuje natomiast okoliczności, które wyłączają tę możliwość. Zdaniem Sądu Najwyższego czynności tu wymienione to czynności odpowiadające tym, które były uprzednio wykonywane w ramach stosunku pracy na rzecz byłego pracodawcy (wyrok z 23 marca 2010 r., I UK 323/09).
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla początkujących przedsiębiorców, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. Korzystanie z tego przywileju zostało ograniczone.
Nie ma on zastosowania do osób, które:
- prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,
- wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, dla którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
SN przypomniał, że celem wprowadzenia preferencyjnych zasad opłacania składek było zmniejszenie ryzyka związanego z podejmowaniem pierwszy raz działalności gospodarczej. Są one adresowane do osób, które nie miały dotychczas stałych źródeł dochodów (stałej pracy), od których byłyby opłacane składki, i które decydują się na podjęcie własnej działalności.
Dlatego, aby ustalić, czy dana osoba wykonująca działalność na rzecz byłego pracodawcy może zapłacić niższą stawkę, trzeba porównać zakres jej obowiązków jako pracownika i jako przedsiębiorcy. Gdy wyniki pokażą, że nowe zadania mają inny charakter i nie są tożsame z poprzednio wykonywanymi, wolno jej korzystać z preferencji.
Nie będzie to wchodziło w grę, gdy pracownik robił albo mógł robić co do joty to samo co obecnie jako przedsiębiorca. Ten sam skutek wystąpi w przypadku drobnych różnic i rozbieżności między tym, co ta osoba mogła wykonywać na etacie, a tym, co faktycznie realizowała.
W art. 18a ustawy chodzi o to, żeby młody przedsiębiorca mógł prężniej rozwijać na początku swoją działalność i w nią inwestować z zaoszczędzonych na składkach środków. Jeśli robi w zasadzie to samo co na etacie, nie ma potrzeby wspomagania go w opisany sposób. Taka osoba przecież nie ryzykuje wiele, rozpoczynając prowadzenie działalności gospodarczej.
Autor jest asystentem sędziego w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego
Czytaj więcej w serwisie: Ulga dla rozpoczynających
