Przepisy unijnych rozporządzeń koordynacyjnych precyzują, do którego kraju należy odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne, w przypadku gdy praca jest wykonywana w dwóch lub w kilku państwach członkowskich.

Trudności mogą jednak sprawić sytuacje, kiedy ta sama aktywność jest odrębnie kwalifikowana przez zaangażowane kraje. Które ustawodawstwo jest wówczas właściwe? Najlepiej, jeśli pokażemy to na przykładzie.

[ramka][b]Przykład[/b]

Belg, mający miejsce zamieszkania w Belgii, zasiada w zarządzie spółki prawa belgijskiego. Jednocześnie regularnie przyjeżdża do Polski, aby pełnić funkcję członka zarządu w polskiej spółce. Wynagrodzenie z tego tytułu otrzymuje na podstawie kontraktu menedżerskiego.

Według prawa belgijskiego osoba ta – pod pewnymi warunkami – będzie uznana za prowadzącą działalność na własny rachunek. Polskie przepisy również rozpoznają działalność prowadzoną przez Belga w Polsce (na mocy kontraktu menedżerskiego) jako tytuł do ubezpieczenia.

Natomiast na gruncie rozporządzeń koordynacyjnych tego rodzaju aktywność zawodowa (wykonywana na rzecz i pod kierow- nictwem innej osoby w zamian za wynagrodzenie) traktowana jest jako praca najemna.[/ramka]

Oceniając sytuację Belga przez pryzmat regulacji belgijskich, możliwe jest, i uznano by, że dochodzi do zbiegu działalności na własny rachunek prowadzonych na terytorium dwóch państw członkowskich.

Zastosowanie polskich regulacji mogłoby natomiast doprowadzić do wniosku, że rozpatrywać należałoby sytuację świadczenia pracy najemnej na terytorium Polski i Belgii (w zależności od tytułu prawnego będącego podstawą do wypłaty honorarium członkowskiego w Belgii).

Jednak, niezależnie od tego jak aktywność Belga wykonywana na terytorium Belgii zostałaby oceniona na gruncie polskich przepisów (ani też bez względu na to, jak rozpoznana zostałaby działalność Belga świadczona w Polsce przez regulacje belgijskie), trzeba brać pod uwagę zbieg działalności na własny rachunek świadczonej w Belgii i pracy najemnej wykonywanej w Polsce.

Potwierdzenie takiej interpretacji znajdujemy również w orzecznictwie ETS, z którego wynika, że pojęcia „praca najemna” i „praca na własny rachunek” należy rozumieć tak, jak te rodzaje pracy są rozumiane przy stosowaniu ustawodawstwa państwa, na terytorium którego praca jest wykonywana.

Zatem Belg z przykładu powinien podlegać polskiemu ustawodawstwu z zakresu zabezpieczenia społecznego. Dlatego że w razie zbiegu pracy najemnej i działalności na własny rachunek składki należy odprowadzać do systemu zabezpieczeń społecznych w kraju, na terytorium którego świadczona jest praca najemna.

W konsekwencji składki od tych dwóch rodzajów działalności będą należne w Polsce, według zasad i w wysokości przewidzianej przez polskie przepisy.

[ramka][b]Kwalifikacja na podstawie definicji[/b]

„Praca najemna” oznacza wszelką pracę lub sytuację równoważną, traktowaną jako taką do celów stosowania ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego państwa UE, w którym taka praca lub sytuacja równoważna ma miejsce.

Tak stanowi art. 1 pkt a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 883/2004. W myśl pkt b) tego przepisu określenie „działalność na własny rachunek” to wszelka praca lub sytuacja równoważna, traktowana jako taka do celów ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego, w którym taka praca lub sytuacja równoważna ma miejsce.

Zatem to, czy daną aktywność podejmowaną przez ubezpieczonego zakwalifikujemy jako „pracę najemną” lub „działalność na własny rachunek”, uzależnione jest od tego, jak taka działalność rozpoznawana jest na gruncie przepisów obowiązujących w państwie, na terytorium którego działalność ta jest wykonywana.[/ramka]

[i]Autorka jest starszym menedżerem w dziale prawnopodatkowym PwC[/i]