Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Polski są pracownikami.

Tak stanowi art. 6 ust. 1 pkt 1 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2009/DU2009Nr205poz1585.asp]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.[/link], dalej ustawa systemowa).

[srodtytul]Szersza definicja[/srodtytul]

Definicja pracownika na potrzeby tej ustawy jest szersza niż wynikająca z [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/1995_99/DU1998Nr%2021poz%20%2094.asp]kodeksu pracy[/link]. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/1900_89/DU1964Nr%2016poz%20%2093.asp]kodeksem cywilnym[/link] stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Kiedy?

Gdy taki kontrakt osoba ta zawarła ze swoim pracodawcą lub jeżeli na jego podstawie wykonuje pracę na rzecz firmy, z którą wiąże ją stosunek pracy, choć samą umowę podpisała z kimś innym.

O tym, na rzecz jakiego podmiotu praca jest wykonywana, decyduje jej finalny efekt. Ściślej rzecz ujmując, w takiej sytuacji należy badać, który podmiot osiąga w ostatecznym rozrachunku korzyść z realizacji umowy.

Art. 8 ust. 2a ustawy systemowej dotyczy z reguły takiej pracy wykonywanej na podstawie umowy cywilnoprawnej na rzecz pracodawcy, która mogłaby być świadczona przez jej wykonawcę pracownika w ramach stosunku pracy z tym pracodawcą. Ale ten musiałby wówczas przestrzegać przepisów kodeksu pracy (np. o godzinach nadliczbowych czy powierzeniu innych zadań niż umówione).

[srodtytul]Płatnik jest jeden[/srodtytul]

Osoba realizująca umowę cywilnoprawną na rzecz danej firmy zostanie uznana za pracownika w rozumieniu ustawy systemowej, gdy jednocześnie wiąże ją z tą firmą stosunek pracy.

W efekcie będzie obowiązkowo podlegała ubezpieczeniom z tytułu umowy cywilnoprawnej. I nie uniknie odprowadzania od niej składek ZUS na takich samych zasadach, jak od umowy o pracę. Ale kto będzie płatnikiem składek, gdy kontrakt cywilny jest zawarty z osobą trzecią a realizowany na rzecz pracodawcy?

Na to pytanie odpowiedział [b]Sąd Najwyższy w uchwale z 2 września 2009 r. (II UZP 6/09).[/b] Według niego pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy.

Ten pogląd należy odnosić także do pozostałych umów wskazanych w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, tj. agencyjnej, zlecenia lub innej o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Takie postępowanie znajduje potwierdzenie w [b]wyroku SN z 22 lutego 2010 r. (I UK 259/09).[/b]

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy systemowej składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych będących pracownikami obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do ZUS płatnicy składek.

Skoro jest nim pracodawca również w stosunku do pracownika, który jednocześnie wykonuje umowę cywilnoprawną na jego rzecz, to on powinien uwzględnić przychód z tej umowy w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy. Sumuje zatem wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy.

Taki wniosek nie budzi wątpliwości w przypadku pracownika, z którym sam pracodawca zawarł umowę cywilnoprawną w sytuacji określonej w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. W takim wypadku uznanie pracodawcy za płatnika składek jest oczywiste i zgodne z ogólną zasadą wynikającą z ustawy systemowej, że płatnikiem składek jest podmiot będący stroną stosunku uzasadniającego objęcie obowiązkiem ubezpieczenia, pracodawca, zleceniodawca.

To rozwiązanie wydaje się również uzasadnione, gdy kontrakt cywilny został zawarty z innym podmiotem (osobą trzecią), lecz praca na jego podstawie jest wykonywana na rzecz pracodawcy. To dlatego że obowiązki płatnika powinny obciążać podmiot, na rzecz którego praca w ramach umowy cywilnoprawnej jest faktycznie świadczona, i który w związku z tym uzyskuje jej rezultaty, unikając obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy.

[srodtytul]Oszczędności mogą być niewielkie[/srodtytul]

Co z tego wynika? To że pierwotnie zakładane koszty outsourcingu mogą okazać się wyższe. A firma, która zdecydowała się przekazać część zadań na zewnątrz, niewiele zaoszczędzi. Dlatego też przy tego typu umowach bardzo ważną kwestią jest ich odpowiednia konstrukcja.

[ramka][b]Kto rozlicza się z ZUS[/b]

Operacji uwzględnienia w podstawie wymiaru składek ze stosunku pracy przychodu uzyskiwanego z tytułu umowy cywilnoprawnej (art. 18 ust. 1a ustawy systemowej) nie jest w stanie wykonać osoba trzecia, będąca zamawiającym (zlecającym) w umowie cywilnoprawnej zawartej z pracownikiem.

Teoretycznie może ona nawet nie wiedzieć, że zleceniobiorca (przyjmujący zamówienie) jest pracownikiem podmiotu, dla którego świadczy usługi (wykonuje dzieło) w ramach własnej umowy.

Wobec tego należy przyjąć, że pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy.[/ramka]

[ramka][b]Zobacz nasz poradnik kadrowo-płacowy » [link=http://www.rp.pl/temat/378553.html]Wszystko o obowiązkach pracodawcy wobec ZUS[/link][/b] [/ramka]