Podwyżka składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne nie jest większą niespodzianką. Podstawę ich wymiaru ustala się bowiem na rok na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z wcześniejszych okresów lub aktualnej minimalnej płacy, a te stawki cyklicznie wzrastają.
Przedsiębiorców opłacających składki od najniższej podstawy na ogólnych zasadach od stycznia br. obowiązuje podstawa w wysokości 2433 zł. Ta kwota to 60 proc. prognozowanej na 2016 r. stawki przeciętnego wynagrodzenia (ustalonej na 4055 zł).
Podwyżka dotyczy też przedsiębiorców, którzy opłacają składki na preferencyjnych zasadach, tj. od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. W lutym muszą zapłacić składki od podstawy wynoszącej nie mniej niż 555 zł (30 proc. z 1850 zł).
Podwyżka zdrowotnej
Od stycznia br. wzrasta też najniższa składka zdrowotna. Dotyczy to zarówno przedsiębiorców opłacających składki społeczne na ogólnych, jak i preferencyjnych zasadach.
Podstawą wymiaru tej składki jest 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale poprzedniego roku, włącznie z wypłatami z zysku. Za IV kwartał 2015 r. wyniosło ono 4280,80 zł, stąd podstawą jest 3210,60 zł. Miesięczna składka wynosi zatem 288,95 zł.
Ta składka jest miesięczna i niepodzielna. Oznacza to, że wystarczy jeden dzień prowadzenia działalności w danym miesiącu, aby powstał obowiązek uregulowania tej opłaty w pełnej wysokości.
Nie więcej niż
W 2016 r. obowiązuje wyższy limit podstawy wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Stanowi go równowartość 250 proc. prognozowanego na dany rok przeciętnego wynagrodzenia. Miesięcznie od 1 stycznia do 31 grudnia br. jest to 10 137,50 zł (4055 zł x 250 proc.). Od tego roku ta granica straciła dla przedsiębiorców na znaczeniu. Weszły bowiem w życie nowe zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków z tytułu działalności. Nie wystarczy już opłacić składki społeczne od maksymalnej podstawy za miesiąc czy dwa, aby uzyskać bardzo wysokie świadczenie. Korzystały na tym głównie matki, które w ten sposób zapewniały sobie roczny zasiłek macierzyński w kwocie nieproporcjonalnej do wcześniejszego wkładu wniesionego do ZUS.
Najniższe składki dla przedsiębiorców w 2016 r.
Ten wariant nie zniknął jednak zupełnie. Obecnie na wysoki zasiłek może liczyć przedsiębiorca, który z tytułu działalności krótko opłacał składkę chorobową od maksymalnej podstawy, jeśli uruchomił biznes w ciągu 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu, a jego łączny staż ubezpieczeniowy trwa co najmniej 12 miesięcy.
To jedyny wyjątek. Co do zasady obecnie jest tak, że maksymalny zasiłek można uzyskać po opłacaniu maksymalnych składek z działalności przez 12 wcześniejszych miesięcy.
30-krotność płacy
Od stycznia zmienił się też roczny limit podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Tych składek nie można opłacić za dany rok od podstawy przekraczającej 30-krotność prognozowanego na ten rok przeciętnego wynagrodzenia. W 2016 r. ta granica wynosi 121 650 zł. Uwzględnia się tu kwoty oskładkowane od 1 stycznia 2016 r.
Limity przy wychowawczym
Od stycznia br. zmieniły się też graniczne kwoty rozliczeń za pracowników przebywających na urlopach wychowawczych. Taki rodzic podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i zdrowotnemu – gdy jest to jego jedyny tytuł do ubezpieczeń.
W 2016 r. podstawa wymiaru składek za te osoby nie może być:
- wyższa niż 2433 zł (równowartość 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia) ani
- niższa niż 1387,50 zł (75 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia).
Ważne dla zleceniobiorcy
Podniesienie najniższej podstawy wymiaru składek społecznych z tytułu działalności (z 2375,40 zł do 2433 zł, tj. o 57,60 zł) może mieć znaczenie dla osoby, która ma dwa tytuły do ubezpieczeń – prowadzenie działalności i wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia. Co do zasady w takiej sytuacji przedsiębiorca, którego obowiązuje najniższa podstawa składek w wysokości 60 proc. przeciętnej prognozowanej płacy, obowiązkowo podlega ubezpieczeniom społecznym z działalności. Jeśli jednak zlecenie przynosi mu przychód (oskładkowany) w miesięcznej wysokości nie niższej niż te 60 proc. przeciętnej płacy, to może wybrać zlecenie jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Dlaprzedsiębiorcy jest to korzystniejsze, ponieważ ponosi wtedy niższe koszty składek ZUS (część z nich opłaca zleceniodawca). Po podwyżce najniższej podstawy z działalności taki przedsiębiorca musi jednak ze zlecenia zarabiać nie mniej niż 2433 zł miesięcznie, aby nadal miał prawo pozostać przy swoim wyborze. W przeciwnym razie tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych znów będzie biznes.
Inaczej sytuacja wygląda u „startującego" przedsiębiorcy, którego obowiązuje preferencyjna podstawa składek (30 proc. minimalnej płacy). Jeśli podejmie on pracę na zlecenie, to rozstrzygnięcie zbiegu tytułów do ubezpieczeń zależy od podstawy wymiaru składek z tej umowy. Co do zasady ubezpieczenia będą obowiązkowe z działalności i zlecenia, ale jeśli to zlecenie przyniesie podstawę składek w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia (1850 zł), to prowadzący działalność gospodarczą może wybrać to zlecenie jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Wtedy z działalności tych składek płacić nie musi.
Bez zdrowotnej przy niskim macierzyńskim
Od stycznia 2016 r. przedsiębiorca, który nie zawiesił działalności na okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, nie musi za ten czas płacić składki na ubezpieczenie zdrowotne, jeśli ten zasiłek miesięcznie nie przekracza kwoty świadczenia rodzicielskiego. Miesięczna kwota świadczenia rodzicielskiego to 1000 zł. Należy przy tym pamiętać, że ulga:
- przysługuje niezależnie od tego, z jakiego tytułu wypłacany jest zasiłek macierzyński (np. z etatu czy zlecenia),
- należy się tylko za pełne miesiące jednoczesnego prowadzenia działalności i pobierania zasiłku macierzyńskiego; gdy zasiłek przysługuje np. od drugiego dnia miesiąca, a wcześniej była prowadzona działalność, zwolnienie ze zdrowotnej nie przysługuje,
- jeśli działalność podjęto w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego, ulga przysługuje, gdy kwota tego zasiłku za dni prowadzenia działalności nie przekroczyła części świadczenia rodzicielskiego za tę samą liczbę dni.
Przedsiębiorca uprawniony do zwolnienia ze zdrowotnej powinien się zgłosić do ubezpieczeń z kodem 05 80 xx (po wcześniejszym wyrejestrowaniu). W dokumentach rozliczeniowych wykazuje pełną miesięczną podstawę składki zdrowotnej, a wysokość składki „0".
