Roczny zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. przysługuje przy natychmiastowej deklaracji po porodzie. Jeśli rodzice będą wymieniać się uprawnieniami i na bieżąco wnioskować o kolejne części dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a później rodzicielskiego, to do ich kieszeni będzie trafiał zasiłek macierzyński w innej wysokości.

Czas podstawowej i dodatkowej opieki macierzyńskiej premiowany będzie 100-proc. świadczeniem, zaś za okres urlopu rodzicielskiego przysługiwać będzie jedynie w 60 proc. To najważniejsza zasiłkowa zmiana obowiązująca od 17 czerwca 2013 r. Wprowadziła ją ustawa z 28 maja 2013 r. o zmianie ustawy kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, DzU z 2012 r. poz. 675, dalej nowelizacja kodeksu pracy).

Dwa tygodnie na decyzję

Za czas urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, nowego urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach i warunkach określonych w ustawie z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa).

Od 17 czerwca 2013 r. wysokość otrzymywanego zasiłku macierzyńskiego zależy od wyboru ścieżki uzyskiwania urlopów związanych z urodzeniem się dziecka.

Możliwe są dwa rozwiązania >zobacz schemat. Jeśli mama złoży pracodawcy, nie później niż 14 dni po porodzie, wniosek o udzielenie bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po nim – urlopu rodzicielskiego, również w pełnym wymiarze, wówczas przez cały ten czas przysługiwać jej będzie zasiłek w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru (art. 31 ust. 3 ustawy zasiłkowej).

Gdy zaś takiego pisma nie złoży, wysokość zasiłku będzie wynosić 100 proc. za okres podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego (czyli 26 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka, 39 – dwojga, 41 – trojga, 43 – czworga, 45 – pięciorga i większej liczby dzieci) oraz 60 proc. podstawy wymiaru za okres urlopu rodzicielskiego (wynoszący do 26 tygodni, niezależnie od liczby dzieci urodzonych w jednym porodzie).

Przykład

Pani Apolonia urodziła synka 14 czerwca 2013 r. Jeśli chce zostać z maluchem przez rok w domu i zagwarantować sobie w tym czasie 80-proc. zasiłek macierzyński, musi do 28 czerwca złożyć w kadrach odpowiedni wniosek w tej sprawie.

Przykład

Pani Daria urodziła córeczkę 24 czerwca br. Na podjęcie decyzji, czy chce zrezygnować z aktywności zawodowej przez rok i całkowicie poświęcić się wtedy wychowaniu dziecka, ma czas do 8 lipca. Jeśli w tym okresie zadeklaruje pracodawcy chęć skorzystania z rocznych rodzicielskich uprawnień, nabędzie prawo do 80-proc. zasiłku macierzyńskiego za 52 tygodnie takiej opieki.

Jeśli zwlekać będzie z decyzją i taki wniosek trafi do szefa później, to ten przyjmie go, ale przysługiwać jej będzie 100-proc. zasiłek za obowiązkowy 20-tygodniowy podstawowy urlop macierzyński i 6-tygodniowy dodatkowy macierzyński, zaś 60-proc. świadczenie za urlop rodzicielski.

Wyrównanie świadczenia

Gdy wybierze się pierwsze z proponowanych rozwiązań, a następnie zrezygnuje bądź z dodatkowego urlopu macierzyńskiego (w pełnym wymiarze lub w jego części) i urlopu rodzicielskiego (w pełnym wymiarze), bądź z samego urlopu rodzicielskiego w całości, należy się wyrównanie pobranego zasiłku macierzyńskiego. Pod warunkiem jednak, że drugi z rodziców nie skorzysta z tych urlopów, a więc też nie będzie dostawał zasiłków za okres odpowiadający tym urlopom.

Wyrównanie, w formie jednorazowej wypłaty, przysługuje za czas wykorzystanego urlopu w ten sposób, że kwota zasiłków macierzyńskich pobieranych w wysokości 80 proc. zostanie wyrównana do 100-proc. podstawy wymiaru.

Przykład

Pani Lidia w ciągu 2 tygodni od porodu złożyła w kadrach wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a po nim urlopu rodzicielskiego.

Ten ruch zapewnił jej 80-proc. zasiłek macierzyński przez cały deklarowany okres opieki nad nowonarodzonym. Jednak pracownica nie wykorzystała 2 tygodni dodatkowego urlopu macierzyńskiego.

Po 24 tygodniach spędzonych z maluchem (20 tygodni obowiązkowego macierzyńskiego + 4 tygodnie fakultatywnego urlopu dodatkowego) postanowiła wrócić do pracy. Za ten czas domowej pieczy nad córką – całe 24 tygodnie – pani Lidia otrzyma 20-proc. wyrównanie zasiłku macierzyńskiego.

Przykład

Pani Leokadia, mama bliźniaków, postanowiła całkowicie oddać się ich wychowaniu i złożyła wniosek o udzielenie jej pełnego 65-tygodniowego opiekuńczego wolnego (31 tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego + 8 tygodni dodatkowego macierzyńskiego + 26 tygodni urlopu rodzicielskiego).

Pracownica samodzielnie wybrała pełny wymiar podstawowego, jak i dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Przez 2 miesiące z urlopu rodzicielskiego korzystała razem z mężem (w sumie wybrali 16 tygodni rodzicielskiego). Rodzice postanowili nie kontynuować rodzicielskiego i wrócić wcześniej do pracy.

Ponieważ oboje byli na urlopie rodzicielskim i pobierali za ten czas 80-proc. zasiłek macierzyński, to pani Leokadia nie otrzyma wyrównania zasiłku (do 100 proc.) za okres podstawowego i dodatkowego macierzyńskiego. Tak stałoby się, gdyby decyzję o wcześniejszym powrocie do pracy rodzicie podjęli, zanim zaczęli korzystać z urlopu rodzicielskiego.

Rezygnacja z urlopu

Przepisy nie przewidują możliwości rezygnacji z dodatkowego urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, udzielonego na podstawie art. 182

1

k.p. i art. 183 k.p. (gdy wniosek został złożony po upływie 14 dni po porodzie albo po przyjęciu dziecka na wychowanie lub gdy wniosek nie dotyczy pełnego wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego albo dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz pełnego wymiaru urlopu rodzicielskiego).

Jedynie w przypadku złożenia wniosku w trybie art. 179

1

k.p. można zrezygnować z dodatkowych tygodni macierzyńskiego czy rodzicielskiego. Wówczas za niewykorzystaną pulę dodatkowych tygodni macierzyńskiego czy rodzicielskiego nie będzie wypłaty zasiłkowych pieniędzy.

Bez cięć na wychowawczym

Pracownica, która przebywa na urlopie wychowawczym i urodzi dziecko po 16 czerwca 2013 r., otrzyma pełny zasiłek macierzyński. Dotychczas okres pobierania zasiłku macierzyńskiego zależał od tego, czy pełny okres zasiłku, wynikający z kodeksu pracy (20 tygodni przy jedynaku), przypadał w czasie urlopu wychowawczego, czy wykraczał poza niego.

Obowiązywał bowiem art. 29 ust. 3 ustawy zasiłkowej. Stanowił on, że pracownicy, która urodziła dziecko w czasie urlopu wychowawczego, zasiłek macierzyński przysługuje przez czas odpowiadający części urlopu macierzyńskiego, przypadającej po porodzie, czyli w wymiarze skróconym o 2 tygodnie, jeżeli pełny wymiar urlopu macierzyńskiego, bez skracania go o 2 tygodnie, przypada w czasie urlopu wychowawczego. Od 17 czerwca przepis ten został uchylony. Oznacza to, że do dzieci urodzonych po 16 czerwca 2013 r. nie stosuje się tej zasady.

Uwaga!

Wszystkie mamy, które urodziły dziecko na wychowawczym po 16 czerwca 2013 r., niezależnie od tego, czy okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego (podstawowego, dodatkowego i rodzicielskiego) przypada w całości w okresie urlopu wychowawczego, czy nie, mają prawo do świadczenia za pełny okres przysługiwania zasiłku, bez pomniejszania wypłaty świadczenia o 2 tygodnie.

Przykład

Pani Olimpia przebywa na urlopie wychowawczym do końca 2014 r. 5 lipca urodziła synka. Mimo że peł- ny 52-tygodniowy okres pobierania zasiłku macierzyńskiego przypada w czasie wychowawczego, pani Olimpia dostanie świadczenie przez cały rok.

Przykład

Pani Aniela kończy urlop wychowawczy 31 grudnia 2013 r. W tym dniu pobierać będzie zasiłek wychowawczy za okres odpowiadający dodatkowemu urlopowi macierzyńskiemu.

Od następnego dnia po zakończeniu urlopu wychowawczego, czyli od 1 stycznia 2014 r. aż do wyczerpania pełnego wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego, pracownicy przysługiwać będzie urlop, w czasie którego otrzyma zasiłek macierzyński.

Oczywiście na zasadach ogólnych pani Aniela będzie mogła przedłużyć okres płatnej opieki nad dzieckiem, składając przynajmniej na 14 dni przed zakończeniem dodatkowego macierzyńskiego wniosek o urlop rodzicielski.

Zasiłek za czas rodzicielskiego

Rodzice mogą trzykrotnie dzielić się uprawnieniami do urlopu rodzicielskiego i zasiłku macierzyńskiego za okres tego wolnego (rodzicielski można wybrać maksymalnie w 3 bezpośrednio po sobie następujących częściach). Jeśli oboje są etatowcami, to z urlopu rodzicielskiego i zasiłku macierzyńskiego mogą korzystać jednocześnie.

Wtedy łączny wymiar urlopu nie może przekraczać maksymalnego wymiaru, tj. 26 tygodni. Oznacza to, że razem z maluchem mogą być przez 13 tygodni. Wówczas oboje za ten czas otrzymają zasiłek macierzyński.

Ważna deklaracja

Przy korzystaniu z części urlopu rodzicielskiego trzeba pamiętać, że każda z dopuszczanych 3 części nie może być mniejsza niż 8 tygodni. Może być oczywiście większa, ale nigdy mniejsza. Jeśli z 26 tygodniowej puli rodzicielskiego zostanie resztka np. 6-tygodniowa, to nie będzie ona zrealizowana, nawet jeśli wcześniej rodzice skorzystali jedynie z dwóch części tego wolnego. W konsekwencji nie będzie także możliwa zasiłku macierzyńskiego za ten okres.

PRZYKŁAD:

Pani Telimena korzystała z 12 tygodni urlopu rodzicielskiego. Z kolejnej 10 tygodniowej części skorzystał tata dziecka. Pracownica ponownie chciała zostać z maluchem w domu wykorzystując trzecią część rodzicielskiego.

Ponieważ do wzięcia pozostały tylko 4 tygodnie szef słusznie odmówił jej tego wolnego. Konsekwencją nieumiejętnego podziału rodzicielskiego będzie brak wypłaty zasiłku macierzyńskiego za pozostałe, niewykorzystane 4 tygodnie rodzicielskiego.

Dla kogo macierzyński

Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w czasie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko lub przyjęła je na wychowanie.

Przysługuje za okres podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a także 26-tygodniowego urlopu rodzicielskiego i 2-tygodniowego urlopu ojcowskiego.

Wraz ze zmianą wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, zmienił się okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego z tego tytułu. Teraz wynosi on:

- do 6 tygodni – w razie urodzenia albo przyjęcia na wychowanie jednego dziecka,

- do 8 tygodni – w razie urodzenia albo jednoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka,

- do 3 tygodni – w razie korzystania z uprawnień do minimalnego wymiaru urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.