ZUS: kiedy składki od zlecenia studenta

ULGA W CZASIE DZIEKANKI

- Zatrudniliśmy na zlecenie studenta na urlopie dziekańskim. Ma 23 lata. Czy musimy za niego płacić składki?

Nie

Status studenta mają osoby przyjęte na uczelnię wyższą od dnia wpisania w poczet studentów (immatrykulacji) i złożenia ślubowania do zakończenia studiów bądź skreślenia z listy studentów. Datą ukończenia studiów jest dzień, w którym żak:

– złoży egzamin dyplomowy,

– złoży ostatni wymagany planem studiów egzamin – w przypadku kierunków lekarskiego, lekarsko-dentystycznego i weterynarii,

– zaliczy ostatnią, przewidzianą w planie studiów praktykę – w przypadku kierunku farmacja.

O obowiązku ubezpieczeń osób korzystających z urlopu dziekańskiego rozstrzygają przepisy wewnętrzne danej uczelni – regulamin studiów. Jeżeli żak w okresie udzielonego mu, zgodnie z regulaminem uczelni, urlopu dziekańskiego, zachowuje status studenta, to nie podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu z tytułu pracy na zlecenie. Wówczas płatnik nie musi go ani zgłaszać do ubezpieczeń, ani opłacać za niego składek.

BEZ OPŁAT DO 26 LAT

- Od wypłaty za zlecenie dla 25-letniego studenta na dziekance potrąciliśmy ZUS. Teraz osoba ta pokazała wyciąg z regulaminu studiów, z którego wynika, że ma status studenta w czasie urlopu dziekańskiego. Czy musimy teraz wyprostować dokumentację ZUS?

Tak

Jeżeli zleceniobiorca w okresie wykonywania umowy zlecenia miał status studenta, to płatnik nie powinien zgłaszać go do żadnych ubezpieczeń. Jeśli to zrobił, musi wyrejestrować zleceniobiorcę z ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA z dniem zgłoszenia oraz złożyć w trybie korekty raporty ZUS RCA za poszczególne miesiące. W tych raportach powinien wykazać zerową podstawę wymiaru i zerowe kwoty składek.

Za każdy miesiąc płatnik powinien złożyć również deklarację rozliczeniową. Po korekcie będzie miał nadpłatę składek, którą może rozliczyć na poczet przyszłych należności. Oczywiście zleceniodawca powinien też rozliczyć się z ubezpieczonym, zwracając mu składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne finansowane z jego środków.

CZĘŚCIOWE DANINY

- Nasz zleceniobiorca-student 22 kwietnia kończy 26 lat. Wynagrodzenie – 1600 zł – wypłacimy mu w maju (termin wypłat zarówno z tytułu umów o pracę, jak i cywilnoprawnych przypada 10. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni). Czy od wynagrodzenia kwietniowego, rozliczanego w maju, musimy potrącić składki?

Tak

Jednak w podstawie ubezpieczeń należy uwzględnić jedynie wynagrodzenie wypłacone zleceniobiorcy za okres od 22 do 30 kwietnia. Od wynagrodzenia należnego i wypłaconego od 1 do 21 kwietnia nie trzeba pobierać i opłacać żadnych składek – wtedy jeszcze student nie miał skończonych 26 lat i podlegał uldze składkowej z art. 6 ust. 4 ustawy systemowej. Jednak od dnia swych 26. urodzin podlega ubezpieczeniom na ogólnych zasadach.

To oznacza, że tego dnia powstał obowiązek ubezpieczeń, a szef powinien zgłosić zleceniobiorcę do ZUS z kontraktu składając ZUS ZUA z kodem 04 11 xx w ciągu 7 dni, czyli najpóźniej 29 kwietnia. Jeżeli zlecenie to jedyny tytuł do ubezpieczeń studenta, podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu. Dobrowolne jest dla niego tylko ubezpieczenie chorobowe.

W raporcie rozliczeniowym ZUS RCA składanym w maju za kwiecień płatnik powinien wykazać zerową podstawę wymiaru i kwoty składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Natomiast licząc majowe składki rozliczane w czerwcu, musi uwzględnić kwietniowe wynagrodzenie wypłacone w maju za okres od 22 do 30 kwietnia. Od wynagrodzenia za okres 1 – 21 kwietnia żadnych składek nie trzeba naliczać i pobierać, gdyż jest to zarobek za okres, gdy student nie ukończył 26 lat i tym samym nie podlegał ubezpieczeniom.

Majowe składki trzeba naliczyć od podstawy obniżonej proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniom w kwietniu. Aby ustalić jej wysokość, płatnik musi podzielić kwietniowe wynagrodzenie wypłacone w maju przez 30 (liczba dni kwietnia) i pomnożyć przez 9 (liczba dni podlegania ubezpieczeniom w kwietniu):

1600 zł : 30 dni x 9 dni = 480 zł.

Od tak ustalonej podstawy należy naliczyć składki na ubezpieczenia społeczne, a na zdrowotne od tej kwoty pomniejszonej o składki społeczne finansowane ze środków zleceniobiorcy.

CZAS NA FORMALNOŚCI

- Zatrudniamy na zlecenie studenta, który kończy 26 lat. Jego matka jest naszą pracownicą. Do tej pory zgłaszała do ubezpieczenia zdrowotnego syna. Czy teraz musimy go z urzędu zgłosić do ubezpieczeń ze zlecenia i wyrejestrować jako członka rodziny?

Tak

Płatnik ma 7 dni na zgłoszenie zleceniobiorcy do ZUS od daty powstania obowiązku ubezpieczeń społecznych – w tym wypadku od 26. urodzin podwładnego. Oczywiście rodzic czy uczelnia, która do tej pory zgłaszała go do ubezpieczenia zdrowotnego, powinna go z niego wyrejestrować. O zmianie swej sytuacji prawnej zarobkujący student powinien poinformować swój dziekanat – jeśli to uczelnia zapewniała mu dostęp do medyka. Jeśli do tej pory korzystał z państwowej służby zdrowia jako członek rodziny, to ubezpieczający go rodzic ma 7 dni na wyrejestrowanie swej pociechy z NFZ-tu licząc od dnia jego 26. urodzin.

PRACA NA WYCHOWAWCZYM

- Nasza pracownica studiuje zaocznie. Teraz jest na wychowawczym i od maja ma dorabiać u nas na zleceniu. Ponieważ nie ma jeszcze 26 lat, zasta- nawiamy się, czy będziemy musieli rozliczać za nią ZUS od zlecenia. Czy też w okresie wykonywania tej umowy będzie w dalszym ciągu objęta ubezpieczeniami z urlopu wychowawczego?

Tak

Zgodnie z art. 9 ust. 6 ustawy systemowej pracownik przebywający na urlopie wychowawczym objęty jest z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, jeżeli nie ma ustalonego prawa do emerytury ani renty i nie ma innych tytułów do ubezpieczeń. Tak samo jest z ubezpieczeniem zdrowotnym – objęty jest nim z tytułu korzystania z urlopu, pod warunkiem, że nie ma innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń.

Młoda mama, która jest w domu z dzieckiem na urlopie wychowawczym i równocześnie wykonuje umowę-zlecenie mając status studenta, z umowy tej nie podlega żadnym ubezpieczeniom do swych 26. urodzin. Nie ma znaczenia u kogo dorabia na zleceniu – czy kontrakt wykonuje na rzecz swego pracodawcy, czy innego podmiotu. Oznacza to, że jej jedynym tytułem do ubezpieczeń jest przebywanie na urlopie wychowawczym i w okresie wykonywania kontraktu cywilnego w dalszym ciągu należy za nią wykazywać należne składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i zdrowotne z tego urlopu. Gdyby pracownica nie była studentką, to pracując na zlecenie z umowy tej podlegałaby ubezpieczeniom, a z urlopu wychowawczego płatnik nie wykazywałby za nią żadnych składek.

INŻYNIER ZE SKŁADKAMI

- Nasz zleceniobiorca z końcem marca zakończył studia inżynierskie. Nie ma ukończonych 26 lat. Legitymację studencką ma podstemplowaną do końca września 2013 r. Czy w okresie między ukończeniem studiów inżynierskich a podjęciem magisterskich, musimy opłacać za niego składki?

Tak

Studenci kończący studia pierwszego stopnia (licencjat, inżynierskie) zachowują prawa studenta do 31 października roku, w którym ukończyli naukę. Regulacja taka obowiązuje na wypadek, gdyby zdecydowali się oni na kontynuację kształcenia na uzupełniających studiach magisterskich.

To, że student zachowuje prawa studenta nie oznacza – zdaniem ZUS – że posiada status studenta. Jeśli obronił pracę licencjacką np. 3 kwietnia, to jako absolwent zachowuje prawa studenta do 31 października, ale po 3 kwietnia nie ma już statusu studenta. To zaś oznacza, że choć nie ukończył 26 lat i od października ponownie zjawi się na uczelni, to od jego kontraktu szef musi odprowadzić regularne składki jak od każdego innego samodzielnego zlecenia. Dopiero po ponownym uzyskaniu statusu studenta na studiach magisterskich będzie mógł go wyrejestrować (od immatrykulacji z 1 października).

Inaczej jest w przypadku osób kończących naukę w liceum, które idą na studia. Zachowują one ciągłość zwolnienia z ubezpieczenia. W ocenie ZUS nie trzeba takiego absolwenta zgłaszać do ubezpieczeń nawet na chwilę, mimo że rok szkolny kończy się 31 sierpnia, a akademicki zaczyna 1 października.