- Pracownik w latach 1971-1973 uczęszczał do zasadniczej szkoły zawodowej (zsz). Zakład, w którym odbywał praktyczną naukę zawodu, produkował narzędzia ślusarskie. Praktyczna nauka zawodu odbywała się na podstawie umowy zawartej między szkołą i zakładem. Czy ZUS zaliczy ten okres do stażu emerytalnego?

– pyta czytelnik.

Nie

ZUS nie zaliczy pracownikowi okresu nauki w zsz do stażu emerytalnego, gdyż praktyczna nauka zawodu odbywała się w warsztatach szkolnych, na podstawie umowy zawartej między szkołą i zakładem, a nie na podstawie umowy między zakładem pracy a uczniem.

Stan do 1974 r....

Zasady, na jakich w latach 1951-1974 działał system szkolnictwa zawodowego, regulowała uchwała nr 448 prezydium rządu z 21 czerwca 1951 r. o ustroju szkolnictwa zawodowego. Zgodnie z nią strukturę tego szkolnictwa tworzyły:

- szkoły przysposobienia zawodowego,

- zasadnicze szkoły zawodowe,

- technika zawodowe,

- szkoły majstrów.

W myśl tej uchwały praktyczna nauka zawodu dla uczniów szkół przysposobienia zawodowego i zsz odbywała się w warsztatach i pracowniach szkolnych albo w zakładach pracy. Gdy praktyczna nauka zawodu przebiegała w zakładach, organizowano ją i prowadzono na podstawie umowy o praktyczną naukę zawodu zawieraną między szkołą a zakładem.

Czynności wykonywane przez ucznia zsz lub technikum na mocy umowy między szkołą i zakładem o praktyczną naukę zawodu stanowiły realizację obowiązków uczniowskich a nie pracowniczych. Kontrakt ten nie stwarzał więc stosunku pracy między uczniem i zakładem, a czynności wykonywane na umowie między szkołą i zakładem były realizacją obowiązków uczniowskich a nie pracowniczych.

...i od 1 stycznia 1975 r.

Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm., dalej ustawa emerytalna) nie przewiduje możliwości uwzględniania w stażu emerytalnym okresu edukacji na poziomie uzyskiwania podstawowych kwalifikacji zawodowych. Nie zaliczy więc czasu edukacji w zawodówce, technikum czy liceum, nawet jeśli program edukacji przewidywał także naukę zawodu, np. w warsztatach szkolnych.

Art. 7 ustawy dopuszcza uwzględnianie w stażu emerytalnym jako okresów nieskładkowych m.in. lat:

- nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki w wymiarze określonym w programie studiów,

- studiów doktoranckich i aspirantury naukowej w wymiarze określonym w decyzji o ich utworzeniu,

- asystenckich studiów przygotowawczych.

Natomiast art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy emerytalnej przewiduje możliwość uwzględnienia w stażu emerytalnym, jako okresów składkowych, przypadających przed 15 listopada 1991 r., okresów, za które opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku ich opłacania, m.in. za lata zatrudnienia młodocianych na obszarze państwa polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed 1 stycznia 1975 r.

Ważne!

Jeżeli młodociany odbywał praktyczną naukę zawodu w zakładzie na umowie zawartej między nim a zakładem, okres ten uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty oraz wysokości tych świadczeń.

Jak wykazać

Dowodami, na podstawie których ZUS zalicza okresy praktycznej nauki zawodu do stażu emerytalnego, są:

- świadectwo pracy,

- umowa o naukę zawodu zawarta między uczniem i zakładem,

- umowa o przyuczenie do określonej pracy,

- zaświadczenie zakładu pracy albo

- zeznania świadków (złożone ustnie do protokołu w organie rentowym lub w formie pisemnej).

Przykład

Pracownik w latach 1973-1977 chodził do technikum i odbywał w zakładzie praktyczną naukę zawodu. Okres ten potwierdza umowa o praktyczną naukę zawodu zawarta między szkołą a firmą, ale nie ma świadectwa pracy z tego okresu. W maju 2013 r. ukończy 65 lat.

Czy umowa o praktyczną naukę zawodu wystarczy do zaliczenia przez ZUS tego okresu do stażu emerytalnego? Nie. Dla ZUS decydujące jest udowodnienie zawarcia umowy tworzącej stosunek pracy (nauka zawodu, przyuczenie do określonej pracy, wstępny staż pracy) między zakładem pracy a zainteresowanym.

Chodzi o to, aby wykazać, że w danym okresie istniał obowiązek ubezpieczenia społecznego osoby ubiegającej się o uwzględnienie okresu nauki zawodu do stażu ubezpieczeniowego. Zaświadczenia stwierdzające okres trwania nauki w szkole zawodowej nie są takim dowodem.

Przykład

W latach 1968-1972 pan Krzysztof chodził do technikum mechanicznego. W tym czasie odbywał praktyczną naukę zawodu w zakładzie na mocy indywidualnej umowy zawartej między nim a zakładem. Ma zaświadczenie pracodawcy potwierdzające zawarcie takiej umowy. Czy ZUS zaliczy mu lata praktycznej nauki zawodu do stażu emerytalnego?

W świetle obecnych przepisów tylko świadectwo pracy daje podstawę do uwzględnienia w stażu emerytalno-rentowym okresu praktycznej nauki zawodu. Stosunek ubezpieczenia społecznego powstaje bowiem wyłącznie z chwilą zawarcia stosunku pracy między zakładem a pracownikiem.

Gdyby więc zainteresowany miał świadectwo pracy z zakładu, w którym odbywał praktyczną naukę zawodu w czasie edukacji w technikum, okres ten ZUS uwzględniłby jako okres składkowy przy obliczaniu zatrudnienia do celów emerytalno-rentowych.