ZUS wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących m.in. ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Robi to na mocy art. 83 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).

Od decyzji ZUS zainteresowanemu przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w kodeksie postępowania cywilnego. Ma do niego też prawo, gdy ZUS nie wyda decyzji w ciągu dwóch miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia wniosku o świadczenie.

Przykład

Po ukończeniu 60 lat pani Krystyna wystąpiła do ZUS z wnioskiem o przyznanie emerytury.

Organ przyznał jej świadczenie, ale przy ustalaniu jego wysokości nie uwzględnił zarobków poświadczonych w legitymacji ubezpieczeniowej, gdyż nie było podpisu oraz imiennej pieczątki osoby dokonującej wpisu.

W ciągu 30 dni od doręczenia decyzji pani Krystyna może odwołać się od niej, podnosząc zarzut zaniżenia wysokości emerytury.

Gdzie adresować

Odwołanie wnosi się na piśmie do jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję, lub do sporządzonego przez nią protokołu. Jeżeli ZUS uzna odwołanie za słuszne, zmienia lub uchyla decyzję niezwłocznie, nie później niż w ciągu 30 dni od wniesienia odwołania. W tym wypadku odwołaniu nie nadaje dalszego biegu.

Jeżeli ZUS nie uwzględni odwołania w całości lub w części, przekazuje niezwłocznie, nie później niż w ciągu 30 dni od wniesienia odwołania, sprawę do sądu wraz z uzasadnieniem.

Prawo do emerytury lub renty, stwierdzone decyzją ostateczną ZUS, ponownie ustala się na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedstawione nowe dowody lub ujawnione okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które wpływają na to prawo. Decyzje ostateczne ZUS, od których ubezpieczony nie odwołał się do sądu, organ rentowy może z urzędu uchylić, zmienić lub unieważnić, na zasadach określonych w kodeksie postępowania administracyjnego.

W jakim trybie

Od decyzji ZUS w ciągu miesiąca od jej doręczenia można odwołać się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Robi się to na piśmie albo ustnie do protokołu do oddziału ZUS, który odmówił przyznania emerytury lub renty.

Do rozpatrzenia odwołania od decyzji w sprawie emerytury lub renty właściwy jest sąd okręgowy – sąd pracy i ubezpieczeń społecznych jako sąd I instancji. Prawo odwołania się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania zainteresowanego, przysługuje mu od każdej decyzji ZUS.

Należy je wnieść na piśmie, za pośrednictwem oddziału, który wydał zaskarżoną decyzję, w ciągu miesiąca od jej otrzymania. Postępowanie przed sądem pracy jest dla niezadowolonego bezpłatne, a wszelkie wydatki związane z procedurą w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ponosi Skarb Państwa.

ZUS musi niezwłocznie przekazać odwołanie z aktami sprawy do właściwego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Gdy jednak uzna odwołanie w całości za uzasadnione, może zmienić lub uchylić swoją decyzję. Ma na to 14 dni od złożenia odwołania do sądu. Nie przekazuje mu wówczas sprawy.

Co ma być w piśmie

Odwołanie do sądu powinno zawierać:

- oznaczenie zaskarżonej decyzji ZUS,

- datę jej wydania,

- określenie organu, który ją wydał,

- krótkie uzasadnienie zarzutów,

- podpis ubezpieczonego lub jego przedstawiciela ustawowego albo pełnomocnika.