Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia z powodu opiekowania się dzieckiem lub chorym członkiem rodziny.

Na świadczenie może liczyć ubezpieczony chorobowo zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie, czyli np. pracownik, osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, zleceniobiorca. Nie ma tu okresu wyczekiwania, czyli minimalnego czasu, w którym trzeba być ubezpieczonym, aby nabyć prawo do tego zasiłku.

Takie uprawnienie przewiduje[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=E186814A500E693F2331B39A02BBF9CA?id=176768] ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.)[/link].

[srodtytul]Tata lub mama[/srodtytul]

Gdy w grę wchodzi opieka nad dzieckiem, to zasiłek może wziąć zarówno jego matka, jak i ojciec (art. 32 ustawy chorobowej). Nie ma znaczenia, czy są małżeństwem czy nie. ZUS da go tylko jednemu – temu, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres.

Warunkiem wykorzystania zasiłku opiekuńczego jest jednak to, że nie ma innych członków rodziny, którzy mogliby zapewnić opiekę. Inaczej jest tylko, gdy choruje dziecko w wieku do dwóch lat – wtedy zasiłek przysługuje nawet wówczas, gdy ktoś z bliskich mógłby się nim zająć.

Czas korzystania z zasiłku opiekuńczego jest ograniczony. Na opiekę nad dzieckiem do lat 14 można go pobierać przez maksymalnie 60 dni w roku. Gdy potrzebna jest opieka nad starszym dzieckiem lub innym członkiem rodziny – tylko 14 dni. Okresów tych nie łączy się, a więc okres pobierania zasiłku nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 60 dni.

[srodtytul]W trosce o niemowlę[/srodtytul]

Niekiedy ojciec dziecka może też wziąć dodatkowy zasiłek opiekuńczy – taka możliwość istnieje od 1 stycznia. Dotyczy sytuacji, gdy matka od porodu przez dłuższy czas przebywa w szpitalu.

Podstawę daje art. 32a ustawy chorobowej. Przepis ten mówi, że w przypadku określonym w art. 180 § 61 k.p. ubezpieczonemu-ojcu dziecka przysługuje dodatkowo, niezależnie od podstawowego zasiłku opiekuńczego z art. 32, zasiłek opiekuńczy w wymiarze ośmiu tygodni, jeżeli przerwie zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Powołany art. 180 § 61 k.p. wskazuje zaś, że po wykorzystaniu przez pracownicę po porodzie urlopu macierzyńskiego w wymiarze ośmiu tygodni, pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego odpowiadającej okresowi, w którym pracownica uprawniona do urlopu wymaga opieki szpitalnej ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Przepisy te mogą budzić wątpliwości co do uprawnień zasiłkowych. ZUS przyjmuje następującą ich interpretację. Wyobraźmy sobie sytuację, w której po urodzeniu dziecka przez długi czas matka pozostaje w szpitalu. Przez pierwsze osiem tygodni musi wykorzystać urlop macierzyński i zasiłek z tego tytułu. Jeśli w tym czasie ojciec opiekuje się dzieckiem, to opłaca mu się skorzystać z tego właśnie dodatkowego urlopu w wymiarze ośmiu tygodni (56 dni) liczonych od porodu. Może też – choć jest to mniej opłacalne – skorzystać z podstawowego zasiłku opiekuńczego z art. 32. Jeśli matka dalej przebywa w szpitalu, to są dwie możliwości. Po pierwsze, może ona przerwać urlop macierzyński i ewentualnie skorzystać ze świadczeń chorobowych, a w tym czasie urlop macierzyński i zasiłek z tego tytułu może wziąć ojciec (oboje muszą być pracownikami). Po drugie, matka może dalej przebywać na zasiłku macierzyńskim, a ojciec może na opiekę nad dzieckiem wziąć podstawowy zasiłek opiekuńczy – do 60 dni.

Do tego dodatkowego zasiłku opiekuńczego ma prawo ojciec dziecka także wtedy, gdy nie jest mężem matki. Warunkiem jest jednak, aby przerwał zatrudnienie lub działalność zarobkową w związku z koniecznością sprawowania opieki nad potomkiem.

Z zasiłku w opisanej sytuacji może też skorzystać inny niż ojciec członek najbliższej rodziny, jeżeli to on przerwie pracę, żeby zaopiekować się niemowlakiem.

[srodtytul]Chora konkubina[/srodtytul]

A czy zasiłek na opiekę nad chorym członkiem rodziny otrzyma konkubent zajmujący się konkubiną lub odwrotnie? Nie. Ustawa przyznaje takie prawo na opiekę nad innym członkiem rodziny niż dziecko. A zgodnie z art. 32 ust. 3 ustawy za członków rodziny uważa się małżonka, rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat – jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki. Nie uwzględnia więc innych bliskich osób.

[ramka][b]Kim można się opiekować[/b]

Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu, który jest zwolniony od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

1. Zdrowym dzieckiem w wieku do lat ośmiu w przypadku:

- nieprzewidzianego (o którym zawiadomiono rodzica w terminie krótszym niż siedem dni przed zamknięciem) zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko,

- porodu lub choroby małżonka stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,

- pobytu małżonka stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej,

2. Chorym dzieckiem w wieku do lat 14,

3. Innym chorym członkiem rodziny.[/ramka]

[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autorki

[mail=m.januszewska@rp.pl]m.januszewska@rp.pl[/mail][/i]