Czy gmina może wynająć lokal bibliotece?

Regionalna izba obrachunkowa w trakcie kontroli podważyła legalność umowy najmu (z czynszem jak za lokale użytkowe) zawartej przez gminę z ośrodkiem kultury. Czy RIO zasadnie kwestionuje umowę?

Z art. 13 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami wynika, że z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu, m.in. sprzedaży, zamiany i zrzeczenia się, oddania w użytkowanie wieczyste, w najem lub dzierżawę, użyczenia, oddania w trwały zarząd. Co do zasady, obowiązuje swoboda w zakresie nawiązywania relacji cywilnoprawnych, co wynika z art. 3531 Kodeksu cywilnego. Postanowiono tam, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Ta ostania regulacja wprowadza pewne ograniczenie w zakresie swobody kontraktowej związane m.in. z istnieniem ograniczeń w randze ustawy (poza zasadami współżycia społecznego i właściwością stosunku prawnego). W przypadku instytucji kultury, ustawodawca wprowadził pewne ograniczenia, co do form prawnych dysponowania przez te jednostki nieruchomościami. Na szczególną uwagę zasługuje korelacja przepisów art. 9 ust. 1 ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz przepisów art. 51 czy art. 56 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Z ww. art. 9 ust. 1 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej wynika, że jednostki samorządu terytorialnego organizują działalność kulturalną, tworząc samorządowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym. Natomiast z podanych przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami wynika m.in., że państwowa osoba prawna oraz państwowa jednostka organizacyjna, z dniem ich utworzenia, są wyposażane w nieruchomości niezbędne do ich działalności odpowiednio przez ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, organ założycielski lub przez organ nadzorujący. To wyposażenie polega na przeniesieniu na rzecz państwowej osoby prawnej własności nieruchomości albo oddaniu jej nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste, użytkowanie, w tym użytkowanie nieodpłatne, użyczenie lub na oddaniu państwowej jednostce organizacyjnej nieruchomości w trwały zarząd. Co istotne, ww. formy władania nieruchomościami będą miały zastosowanie również do samorządowych osób prawnych i samorządowych jednostek organizacyjnych, z tym że na wyposażenie tych osób lub jednostek organ wykonawczy gminy, powiatu lub województwa przeznacza nieruchomości odpowiednio z gminnego, powiatowego lub wojewódzkiego zasobu nieruchomości.