Gminy mogą udzielać różnych dotacji, w tym na zabytki. Podejmują uchwały przewidujące możliwość dotowania zabytków należących do różnych podmiotów. Mogą być nimi np. budynki użyteczności publicznej, ale i prywatne nieruchomości mieszkańców. Gmina nie może jednak uzależniać przekazania wsparcia od braku zadłużenia wobec gminy czy innego podmiotu.
Kluczowe znaczenie dla tego zagadnienia mają przepisy ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. DzU z 2024 r., poz. 1292). Na uwagę zasługuje szczególnie art. 81, z którego wynika, że w trybie określonym odrębnymi przepisami dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru lub znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków może być udzielona przez organ stanowiący gminy, powiatu lub samorządu województwa, na zasadach określonych w podjętej przez ten organ uchwale. Nadto dotacja ta może być udzielona w wysokości do 100 proc. nakładów koniecznych na wykonanie przez wnioskodawcę prac.