Jeśli ktoś niszczy naturę, może zostać ukarany kilka razy

Ustawodawca przewidział trzy podstawowe rodzaje odpowiedzialności za negatywne oddziaływanie na środowisko, tj. odpowiedzialność cywilną, karną i administracyjną. Tak wynika z ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t. j. DzU z 2025 r., poz. 647 z późn. zm., dalej: p.o.ś.). Każdy z tych rodzajów odpowiedzialności charakteryzuje się inną rolą, innymi metodami oraz innymi instrumentami prawnymi.

Te trzy rodzaje odpowiedzialności nie tylko nie wykluczają się wzajemnie, ale przeciwnie, uzupełniają się. Jeśli podmiot narusza środowisko, co spowoduje powstanie szkody, to pod uwagę brana jest przede wszystkim odpowiedzialność cywilna, zaś jeżeli czyn ten wypełnia także znamiona przestępstwa czy wykroczenia, uwzględnieniu podlega dodatkowo odpowiedzialność karna. Trzeci rodzaj odpowiedzialności to odpowiedzialność administracyjna, która jest oparta na prawie administracyjnym i zachodzi bez związku z prawem cywilnym czy czynem w postaci przestępstwa albo wykroczenia. Jej rolą jest ochrona środowiska jako dobra publicznego, a jeśli podmiot naruszający środowisko poniesie jednego rodzaju odpowiedzialność, to nie zwalnia go to z innego rodzaju odpowiedzialności. Podmiot korzystający ze środowiska w sposób wpływający szkodliwie na to środowisko ponosi odpowiedzialność administracyjną niezależnie od odpowiedzialności cywilnej i karnej. Unormowania dotyczące odpowiedzialności administracyjnej wyposażają organy ochrony środowiska w możliwości decyzyjnego ingerowania w sposoby działania podmiotów w sytuacji, gdy działania te szkodliwie oddziałują na środowisko (wyrok NSA z 21 lutego 2006 r., sygn. akt II OSK 339/05).