O Europejskim Urzędzie ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) mówi się u nas ostatnio w związku z nadużyciami finansowymi, których miał dokonać europoseł z Polski. W wyniku śledztwa prowadzonego przez ten urząd okazało się, że europoseł niewłaściwie rozliczał tzw. kilometrówki i jak podaje prasa (m.in. Rzeczpospolita z 6 sierpnia br.), większość czasu spędzał w podróży. Jednak rozliczanie europosłów, to nie jedyne zadanie OLAF. Urząd ten, po pierwsze – prowadzi działania prewencyjne: pomaga organom odpowiedzialnym za zarządzanie funduszami unijnymi – zarówno w Unii Europejskiej, jak i poza jej granicami – rozpoznawać rodzaje nadużyć finansowych, zagrożenia i ryzyka, a także zapobiegać wszelkiego rodzaju oszustwom. Po drugie, OLAF prowadzi dochodzenia w sprawie nadużyć na szkodę budżetu UE. Chodzi m.in. o: malwersację i nieuczciwe wnioski, uchybienia w procedurach zamówień publicznych, oszustwa celne, korupcję oraz poważne uchybienia wewnątrz instytucji europejskich.

Czytaj także:

Wojaże europosła Czarneckiego skończyły się w prokuraturze

OLAF zbada zarzuty, jeśli:

- nadużycie lub inne poważne nieprawidłowości (>patrz ramka definicje) mają potencjalnie negatywne skutki dla środków publicznych UE, takich jak dochody, wydatki albo aktywa posiadane przez instytucje UE,

- doszło do poważnego przekroczenia uprawnień przez członków lub pracowników instytucji i organów UE.

OLAF nie może natomiast badać zarzutów dotyczących: nadużyć niemających skutków finansowych dla funduszy publicznych UE i korupcji, w którą nie są zaangażowani członkowie ani pracownicy instytucji i organów UE (zajmują się tym policje krajowe).

Jak zgłaszać nadużycia

Podejrzenie nadużycia można zgłosić bezpośrednio do OLAF. Z urzędem tym można skontaktować się anonimowo, w jednym z 24 języków urzędowych UE. Można to zrobić na trzy sposoby:

1. online za pośrednictwem systemu zgłaszania nadużyć finansowych (system anonimowy; umożliwia bezpieczne przekazywanie dokumentów);

2. online za pomocą formularza internetowego (ten sposób zgłaszania nie jest anonimowy; należy podać nazwisko i adres e-mail; nie ma możliwości przekazania dokumentów),

3. pocztą na adres: Eropean Commission; European Anti-Fraud Office (OLAF); 1049 Brussels; Belgia

WAŻNE!

Urzędnicy zatrudnieni w instytucjach europejskich mają obowiązek zgłaszania możliwych przypadków nadużyć finansowych lub korupcji oraz innej nielegalnej działalności lub uchybień dotyczących etyki zawodowej, które mogą stanowić poważne niedopełnienie obowiązków urzędnika UE.

Osoba, która zgłosi zarzuty i poda adres zwrotny, otrzyma potwierdzenie odbioru wiadomości. Po uzyskaniu zgłoszenia OLAF przystępuje do wstępnej oceny (tzw. procedury selekcji) i bada m.in.: czy sprawa wchodzi w zakres jego kompetencji, czy podane informacje są wystarczające, do wszczęcia dochodzenia. Po jej zakończeniu dyrektor generalny OLAF-u podejmie decyzję o wszczęciu lub niewszczynaniu dochodzenia.

Wszczęcie postępowania

Jeżeli OLAF podejmie decyzję o wszczęciu dochodzenia lub zapoczątkowaniu działań koordynacyjnych, przydzielony do sprawy urzędnik śledczy może skontaktować się z osobą zgłaszającą, by uzyskać dalsze informacje. Nie ma on jednak wyznaczonego terminu na taki kontakt i może to zrobić nawet po kilku miesiącach.

Śledczy OLAF zbierają dowody w celu poparcia lub odparcia zarzutów. I jak podkreśla Biuro Prasowe OLAF w odpowiedzi na pytania redakcji, dochodzenia prowadzone są w sposób obiektywny, bezstronny, z poszanowaniem zasady domniemania niewinności i przy ścisłym poszanowaniu gwarancji proceduralnych. W tym celu śledczy zbierają i analizują wszystkie dostępne dokumenty i dane oraz przesłuchują świadków oraz osoby, których sprawa dotyczy. Mogą być również przeprowadzane kontrole na miejscu i inspekcje pomieszczeń. Wyniki dochodzeń OLAF są następnie sporządzane w postaci raportu końcowego, który może zawierać zalecenia skierowane do Parlamentu Europejskiego i w stosownych przypadkach, do organów wymiaru sprawiedliwości.

Po zakończeniu dochodzenia OLAF może poinformować zgłaszającego podejrzenie nadużycia o podjętych działaniach, jeśli podał on wcześniej adres kontaktowy.

Działania następcze

Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych prowadzi dochodzenia administracyjne. Wszelkie potencjalne działania następcze po dochodzeniu OLAF pozostają w kompetencji właściwego organu. W przypadku posłów do Parlamentu Europejskiego organem właściwym do prowadzenia działań następczych jest Parlament Europejski, zgodnie z jego regulaminem.

Jeżeli fakty ustalone przez OLAF mogłyby stanowić przestępstwo w państwie członkowskim UE, OLAF przekazuje ostateczne sprawozdanie z dochodzenia i swoje zalecenia organom wymiaru sprawiedliwości tego kraju. Biuro prasowe OLAF wyjaśnia, że krajowe organy wymiaru sprawiedliwości są niezależne. OLAF może kierować do nich zalecenia sądowe, ale nie jest odpowiedzialny za decyzje władz krajowych dotyczące wniesienia aktu oskarżenia oraz tego kiedy to nastąpi.

podstawa prawna: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 z 11 września 2013 r. dotyczące dochodzeń prowadzonych przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1073/1999 Parlamentu Europejskiego i Rady i rozporządzenie Rady (Euratom) nr 1074/1999

Nadużycia i nieprawidłowości

Nadużycie finansowe – to umyślne oszustwo popełnione dla własnej korzyści lub w celu przyniesienia strat drugiej stronie. Nieprawidłowość – jest działaniem niezgodnym z przepisami Unii Europejskiej, mającym potencjalnie negatywny wpływ na interesy finansowe UE, które jednak może być wynikiem faktycznych błędów zarówno ze strony beneficjentów ubiegających się o fundusze, jak i organów odpowiedzialnych za ich wypłacenie. Jeśli nieprawidłowość została popełniona umyślnie, jest ona nadużyciem finansowym.

OLAF w liczbach

W latach 2010–2018 OLAF:

- przeprowadził ponad 1900 dochodzeń

- zalecił odzyskanie ponad 6,9 mld euro do budżetu UE

- wydał ponad 2500 zaleceń dotyczących podjęcia działań o charakterze sądowym, finansowym, dyscyplinarnym lub administracyjnym przez właściwe organy państw członkowskich i UE.

Źródło: https://ec.europa.eu/anti-fraud/home_pl