Objęcie przez Szawkata Mirzijojewa prezydentury w Uzbekistanie pod koniec 2016 r. stało się początkiem okresu reform gospodarczych i modernizacji państwa. Jedną z kluczowych dziedzin jest energetyka. Dużym wyzwaniem dla państwa - a jednocześnie szansą dla firm - będzie realizacja inwestycji w OZE. Uzbekistan szczególne nadzieje wiąże z energetyką wodną. Może być to szansa dla polskich firm z branży.
Uzbekistan - silne uzależnienie od paliw kopalnych w energetyce
Władze uzbeckie muszą mierzyć się z silnym uzależnieniem krajowej energetyki od paliw kopalnych. Jak wynika z danych Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej (IRENA) w 2018 r. całkowita podaż energii pierwotnej w Uzbekistanie była aż w 84 proc. oparta na gazie, w 9 proc. na ropie naftowej, 5 proc. - na węglu i innych.
Odnawialne źródła energii stanowiły zaledwie 1 proc. miksu energetycznego. Z tego aż 98 proc. pochodziła z elektrowni wodnych.
Dotychczasowe inwestycje w energetykę wodną w Uzbekistanie
W maju 2017 r. dekretem prezydenckim powołano spółkę Uzbekhydroenergo. Temu podmiotowi powierzono funkcje organu wykonawczego i odpowiedzialnego za realizację programu rozwoju energetyki wodnej na lata 2017-2021. Od czasu powołania do życia Uzbekhydroenergo w Uzbekistanie wybudowano jedenaście nowych elektrowni wodnych, a osiem zmodernizowano.
Wedle prezesa firmy, Abdugani Sanginowa, w planach jest budowa kolejnych 30 nowych elektrowni wodnych oraz modernizacja dwudziestu dwóch obiektów tego rodzaju. Moc energetyki wodnej do 2030 r. ma zwiększyć się do 3,5 GW.
Te ambitne plany zapisane są w strategicznych dokumentach rządowych. Prezydent Uzbekistanu Szawkat Mirzijojew zatwierdził niedawno program dodatkowych działań na rzecz rozwoju energetyki wodnej na lata 2021-2030. Wedle aktu z 10 grudnia (ПП-44 10.12.2021 О дополнительных мерах по дальнейшему развитию гидроэнергетики) znaczenie energetyki wodnej w gospodarce energetycznej państwa powinno rosnąć.
Wsparcie energii odnawialnej w Uzbekistanie - nowe zachęty
Dzięki nowemu prawu inwestorzy prywatni mają prawo do bezpośredniego dostarczania do osób prawnych i fizycznych energii elektrycznej produkowanej w elektrowniach słonecznych, wiatrowych i biogazowych o mocy zainstalowanej do 1 MW oraz elektrowniach wodnych o mocy zainstalowanej do 5 MW. Ministerstwa energii, finansów, inwestycji i handlu zagranicznego oraz Uzbekhydroenergo mają obowiązek opracowania i przedłożenia Radzie Ministrów w ciągu miesiąca wykazu projektów i miejsc, w których inwestorzy będą mogli zbudować 200 mikroelektrowni wodnych, przedstawienia procedur budowy oraz zaprezentowania zachęt dla inwestorów prywatnych.
W załącznikach dokumentu znaleźć można m.in. wykaz projektów inwestycyjnych budowy w kolejnych latach dużych, średnich, małych i mikro elektrowni wodnych. Jest tam również spis obiektów, które będą modernizowane, jak również wyszczególnienie urządzeń i części potrzebnych do budowy i eksploatacji małych elektrowni.
Uzbecka energetyka wodna - dotychczasowi partnerzy
Na podstawie wykazu projektów włączonych do programu inwestycyjnego Uzbekistanu na lata 2021-2023 i realizowanych w okresie 2022-2026 można odtworzyć listę kluczowych uzbeckich partnerów i kredytodawców. W tej roli występują: Eximbank Chińskiej Republiki Ludowej (5 projektów), VEB.RF - Państwowa Korporacja Rozwoju Rosji (5 projektów), zdominowany przez Japonię Azjatycki Bank Rozwoju (1) oraz Francuska Agencja Rozwoju. W przypadku kolejnych kilku projektów trwają obecnie prace nad określeniem partnerów.
Czytaj więcej:
Głównymi wykonawcami projektów w dziedzinie energetyki wodnej są firmy znajdujące się w strukturze To'palang HPD Holding, której założycielem i szefem jest syn prezesa Uzbekhydroenergo.
Polski ślad w uzbeckiej energetyce?
Szanse na rozwój rynku energetycznego Uzbekistanu już kilka lat temu dostrzegła ELQ Spółka Akcyjna notowana na New Connect. Podmiot ten produkuje stacje transformatorowe, buduje farmy fotowoltaiczne i wiatrowe, rozwija kompetencje dotyczące magazynowania energii oraz elektromobilności oraz świadczy usługi doradztwa technicznego związanego z doborem urządzeń energetycznych. Od grudnia 2018 r. działa w Uzbekistanie podmiot zależny od ELQ, który dostarcza produkty z Polski oraz zapewnia serwis i produkcję urządzeń w Uzbekistanie.
Autorka jest doktorem nauk ekonomicznych, analitykiem w Fundacji Instytut Studiów Azjatyckich i Globalnych im. Michała Boyma.