- Nasza spółka za kilka dni planuje wziąć udział w licytacji – zamierza kupić od komornika pojazd użytkowy o wartości 100 tys. zł. Spółka chce sfinansować zakup środkami z pożyczki, ale procedury się przedłużają i istnieje ryzyko, że nie wpłacimy całej ceny, którą wylicytujemy. Czy możemy wnioskować – przed albo w czasie licytacji – o wyznaczenie terminu np. 14-dniowego na zapłatę ceny?

Skoro w pytaniu mowa o zakupie w ramach postępowania egzekucyjnego warto przypomnieć o procedurach związanych z egzekucją. Z art. 844 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) wynika, że egzekucja z ruchomości należy do komornika ogólnej właściwości dłużnika. Jeżeli dłużnik nie ma miejsca zamieszkania, siedziby lub oddziału na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, do przeprowadzenia egzekucji właściwy jest komornik tego sądu, w którego okręgu znajdują się ruchomości. Z kolei, w art. 845 § 1 k.p.c. postanowiono, że do egzekucji z ruchomości komornik przystępuje przez ich zajęcie. Natomiast sama sprzedaż egzekucyjna następuje, co do zasady, w trybie licytacji publicznej. O takiej właśnie formie sprzedaży jest mowa w pytaniu. Jak bowiem podano w art. 867 § 1 k.p.c., zajęte ruchomości, niesprzedane (z wyłączeniem przypadku, o którym mowa w art. 8661), komornik sprzedaje w drodze licytacji publicznej. Natomiast obwieszczenie o licytacji zamieszcza się na tablicy ogłoszeń w budynku sądu rejonowego właściwego dla miejsca licytacji oraz na stronie internetowej Krajowej Rady Komorniczej. Jeżeli wartość ruchomości, objętych jednym obwieszczeniem o licytacji, została oszacowana na kwotę wyższą niż pięć tysięcy złotych, komornik może zamieścić obwieszczenie o licytacji także w dzienniku lub czasopiśmie poczytnym w danej miejscowości. Obwieszczenie o licytacji doręcza się stronom i dozorcy zajętych ruchomości.

Z punktu widzenia pytania kluczowe znaczenie mają jednak te przepisy, które regulują zasady licytacji. W tym zakresie na uwagę zasługuje m.in. art. 867 § 2 k.p.c., z którego wynika, że cena wywołania w pierwszym terminie licytacji publicznej wynosi trzy czwarte wartości szacunkowej. Jeżeli licytacja w pierwszym terminie nie dojdzie do skutku, zajęte ruchomości mogą być sprzedane w drugim terminie licytacyjnym. Cena wywołania w drugim terminie licytacyjnym wynosi połowę wartości szacunkowej. Sprzedaż licytacyjna nie może nastąpić za cenę niższą od ceny wywołania.

Należy jednocześnie dodać, że wylicytowanie danego przedmiotu daje podstawy do udzielenia nabywcy tzw. przybicia. Można powiedzieć, że czynność ta jest pewnym potwierdzeniem prawnym sprzedaży dla nabywcy licytacyjnego, co może uzyskać spółka nabywając pojazd. Jak bowiem podano w art. 869 k.p.c. – komornik udzieli przybicia osobie ofiarującej najwyższą cenę, jeżeli po trzykrotnym wezwaniu do dalszych postąpień nikt więcej nie zaofiarował. Z chwilą przybicia dochodzi do skutku sprzedaż ruchomości na rzecz nabywcy. Co jednak istotne, przepisy art. 871 k.p.c. wymagają aby zapłata ceny nastąpiła natychmiast po udzieleniu wspomnianego przybicia, czyli w tym samym dniu, w którym odbywa się licytacja. Jest to zasada, od której przewidziano jeden wyjątek, a mianowicie, gdy cena nabycia przewyższa pięćset złotych, obowiązek nabywcy ogranicza się do złożenia natychmiast jednej piątej ceny, nie mniej jednak niż pięćset złotych, przy czym resztę ceny, na którą zalicza się złożoną rękojmię, uiszcza się w dniu następnym w godzinach urzędowania kancelarii komorniczej lub na rachunek bankowy komornika do godziny osiemnastej dnia następnego. Jeżeli ten dzień przypada w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, cenę uiszcza się w następnym dniu po dniu albo dniach wolnych od pracy.

Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera żadnych przepisów umożliwiających przesunięcie ww. terminu, np. w sytuacjach losowych, czyli jak w podanym przypadku, gdy nabywca prawdopodobnie nie uzyska pełnych środków do dnia licytacji ani dzień później. W komentarzu do art. 871 k.p.c. [P. Rylski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2023] podano: „Nie budzi wątpliwości jedynie twierdzenie, że wobec określenia go przez ustawę, nie może on ulec przedłużeniu ani przez komornika ani przez sąd” (M. Michalska-Marciniak, w: Marciniak, Komentarz KPC, 2020, art. 871, Nb 3; E. Wengerek, Postępowanie 2009, s. 402).

Należy więc uznać, że wniosek o przedłużenie terminu na płatność ceny nabycia pojazdu nie będzie uwzględniony. Nie ma znaczenia też przyczyna z powodu której, nabywca ubiega się o przesunięcie. Mało tego, w razie braku wpłaty całej ceny dzień później po licytacji, skutki przybicia wygasają, a dodatkowo niedoszły nabywca utraci rękojmią, co wynika z art. 8671 § 3 k.p.c., gdzie postanowiono, że jeżeli nabywca nie wykonał w terminie warunków licytacji co do zapłaty ceny, traci rękojmię, a skutki przybicia wygasają.

— Marcin Nagórek – radca prawny

Podstawa prawna:

Ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. DzU z 2023 r., poz. 1550 ze zm.)