1 stycznia 2025 r. weszły w życie przepisy dotyczące odpadów budowlanych i rozbiórkowych. Jakie nowe obowiązki czekają przedsiębiorców?

Przedsiębiorcy wykonujący szeroko pojęte roboty budowlane, będą musieli odpady powstałe podczas prac segregować na sześć podstawowych frakcji: drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips i odpady mineralne, w tym beton, cegłę, płytki i materiały ceramiczne oraz kamienie.

Czy wykonanie nowych obowiązków można zlecić firmie zewnętrznej?

Nowelizacja ustawy o odpadach, przewidująca nowe obowiązki, została uchwalona w 2021 r. Chociaż pierwotnie zmiany miały wejść w życie 1 stycznia 2023 r., zdecydowano o przesunięciu terminu na 1 stycznia 2025 r. Kolejne zmiany rząd wprowadził w listopadzie 2024 r. na wniosek przedsiębiorców, umożliwiając wytwórcom odpadów budowlanych i remontowych zlecenie segregacji wyspecjalizowanym podmiotom na podstawie umowy, zawartej pod rygorem nieważności w formie pisemnej. W takim przypadku odpowiedzialność za realizację tego obowiązku przechodzi na ten podmiot, który przejął odpady budowlane i rozbiórkowe.

Jakie kary grożą przedsiębiorcom, jeśli nie będą segregować tych odpadów?

Zgodnie z nowymi przepisami, za niezapewnienie wysegregowania odpadów budowlanych i rozbiórkowych przewidziana została możliwość nałożenia administracyjnej kary pieniężnej, którą na podstawie art. 196 ustawy o odpadach nakłada wojewódzki inspektor ochrony środowiska. Wysokość kary, która może zostać nałożona zaczyna się od tysiąca złotych, a kończy nawet na milionie złotych.

Jakie firmy zewnętrzne mogą przejąć obowiązki związane z segregacją odpadów budowlanych i remontowych?

Teoretycznie ustawodawca wskazał, że wytwórca odpadów budowlanych i rozbiórkowych może zawrzeć umowę z podmiotem, który posiada zezwolenie na zbieranie odpadów lub zezwolenie na przetwarzanie odpadów W praktyce, powinny być to firmy, które posiadają pozwolenie na przetwarzanie odpadów. Mogą się pojawić w związku z tym problemy, ponieważ w praktyce większość firm posiada zezwolenie na zbieranie odpadów, ale nie na przetwarzanie. Z racji, że na rynku jest zbyt mało wyspecjalizowanych firm, może być problem z podpisaniem umowy.

Jak te obowiązki będą realizowane w praktyce?

Podmiot, który wytwarza odpady podczas robót budowlanych powinien się starać, żeby segregować odpady zaraz po ich powstaniu, czyli selekcjonować odpady „u źródła”. Najlepiej zatem, aby przygotowane były kontenery, do których już na placu budowy będą wrzucane posegregowane odpady. Jeśli jednak coś zostanie zmieszane, segregacją zajmie się wywożąca te odpady firma, z którą przedsiębiorca ma podpisaną umowę.

Jakie jeszcze mogą pojawić się problemy związane z nowymi obowiązkami?

Większość firm może nie być przygotowana technologicznie na nowe wymogi już od 1 stycznia, jak np. znalezienie na placu budowy miejsca na postawienie kontenerów dla każdej z sześciu frakcji.

Czy przedsiębiorca posiadający jednoosobową działalność gospodarczą także powinien przygotować kontenery?

Z odpowiedzialności za segregowanie odpadów budowlanych i rozbiórkowych zwolnione są osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej, jak również PSZOKi. Dostosowanie się do nowych wymogów może stanowić jednak wyzwanie dla mniejszych przedsiębiorców, tj. osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą.

Jak w związku z tą zmianą w prawie mogą wzrosnąć koszty prowadzenia działalności gospodarczej?

Nowe wymogi mogą spowodować wzrost cen odbioru odpadów budowlanych i rozbiórkowych. Istnieje również ryzyko powstania szarej strefy w zakresie zagospodarowania odpadów i zbiórki odpadów budowlanych i rozbiórkowych z podziałem na frakcje. To z kolei może zwiększyć liczbę powstających dzikich wysypisk.

Biznes ma także od 1 stycznia ponieść wyższe koszty opłat za korzystanie z bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO), która umożliwia prowadzenie ewidencji odpadów i składanie sprawozdań, a docelowo także śledzenie odpadów. Którzy przedsiębiorcy, po sześcioletniej stabilizacji, zostaną zobowiązani do ponoszenia wyższych opłat i w jakiej wysokości?

Projektowane rozporządzenie przewiduje podniesienie stawek opłaty rejestrowej i opłaty rocznej do 200 zł dla mikroprzedsiębiorców (dotychczasowa stawka wynosi 100 zł) oraz do 800 zł dla pozostałych podmiotów (dotychczasowa stawka to 300 zł). Do uiszczania opłaty rejestrowej oraz opłaty rocznej zobowiązani są wprowadzający sprzęt oraz autoryzowani przedstawiciele, wprowadzający baterie lub akumulatory, wprowadzający pojazdy, producenci, importerzy i wewnątrzwspólnotowi nabywcy opakowań, wprowadzający na terytorium kraju produkty w opakowaniach, wprowadzający na terytorium kraju opony, wprowadzający na terytorium kraju oleje smarowe.

Także w nowym roku, od 1 października, czeka nas rewolucja związana z wprowadzeniem systemu kaucyjnego. Jak przedsiębiorcy powinni się teraz do niej przygotowywać?

Wprowadzenie systemu kaucyjnego związane jest z wieloma nowymi obowiązkami dla przedsiębiorców. Producenci i importerzy zobowiązani będą między innymi do dokonania rejestracji w systemie kaucyjny oraz osiągania wyznaczonych poziomów zbiórki. Kluczowa będzie również współpraca z operatorem systemu. Sprzedawcy detaliczni zobowiązani będą z kolei do przyjmowania opakowań, jak również zapewnienia odpowiedniej infrastruktury. W punktach handlowych znajdować powinny się automaty do zbiórki opakowań lub dedykowane miejsca do ich przyjmowania.