Kontrahenci nie mają również możliwości uiszczenia kwoty podatku VAT w walucie obcej przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności.

Zasadniczo podatnicy przy dokonywaniu płatności za nabyte od innych podatników towary lub usługi:

- wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza 15.000 zł – są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności;

- pozostałe – mogą zastosować mechanizm podzielonej płatności dobrowolnie.

Czytaj także: Biała lista VAT: jak zapłacić kontrahentowi z zagranicy

Zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności polega na tym, że zapłata kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty podatku wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek VAT, a zapłata całości albo części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto wynikającej z otrzymanej faktury jest dokonywana na rachunek bankowy albo na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, dla których jest prowadzony rachunek VAT, albo jest rozliczana w inny sposób. Co jednak ważne, zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności dokonywana jest w złotych polskich przy użyciu komunikatu przelewu udostępnionego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, przeznaczonego do dokonywania płatności w mechanizmie podzielonej płatności.

UWAGA! W fakturze wykazuje się kwoty podatku wyrażone w złotych. Natomiast kwoty podatku wyrażone wwalucie obcej wykazuje się w złotych przy zastosowaniu zasad przeliczania na złote przyjętych dla przeliczania kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania.

O ile więc w przypadku płatności za określone faktury podatnicy nie powinny sprawiać trudności, problem może się pojawić w przypadku zaliczek i przedpłat, do których mechanizm podzielonej płatności również ma zastosowanie. Zagadnienie to warto rozpatrzyć na przykładzie.

PRZYKŁAD

ABC sp. z o.o. zamierza sprzedać maszyny sp. z o.o. XYZ za 12 300 euro. Spółki umówiły się, że XYZ wpłaci zaliczkę w wysokości 2460 euro. Spółka XYZ wpłaca 3 czerwca 2020 r. 2000 euro na rachunek bieżący ABC oraz 460 euro na rachunek VAT w przeliczeniu na złote po średnim kursie NBP z 2 czerwca 2020 r. (2019,49 zł). Kwota podatku VAT wpływa do ABC tego samego dnia, natomiast kwota netto wpływa 4 czerwca 2020 r.

W podanym przykładzie mogą powstać wątpliwości jaki w takiej sytuacji zastosować prawidłowy kurs do przeliczenia kwoty całości zaliczki.

Zgodnie z zasadą ogólną, w przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. Właściwy kurs jest więc wprost powiązany z datą powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty, z zastrzeżeniem ust. 5 pkt 4.

W przykładzie ABC otrzymał wpłatę zaliczki w dwóch częściach: kwotę podatku VAT w złotych na rachunek VAT 3 czerwca 2020 r. oraz kwotę netto w walucie obcej na rachunek bieżący w 4 czerwca 2020 r. Zatem obowiązek podatkowy powstał 3 czerwca 2020 r. dla kwoty 2019,49 zł oraz 4 czerwca 2020 r. dla kwoty 2000 euro. Sprzedawca otrzymał de facto dwie zaliczki, które na potrzeby rozliczenia podatku VAT należy traktować rozłącznie. Do przeliczenia kwoty 2000 euro należy zastosować średni kurs NBP z dnia poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego, czyli z 3 czerwca 2020 r. Otrzymane kwoty należy wówczas traktować jak kwoty brutto, a podatek wyliczyć metodą „wstu":

- wpłata 2019,49 zł na rachunek VAT: 1641,86 zł netto + 377,63 zł VAT wg stawki 23 proc.;

- wpłata 2000 euro na rachunek bieżący: 1626,02 euro netto + 373,98 euro VAT wg stawki 23 proc., co daje w przeliczeniu po kursie z 3 czerwca 2020. r. 7131,54 zł + 1640,26 zł.

Podobna sytuacja była przedmiotem interpretacji dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 21 maja 2020 r. (0114-KDIP1-1.4012.196.2020.1.JO), który stwierdził: „Odnosząc się zatem do zastosowania przez Wnioskodawcę prawidłowego kursu waluty należy wskazać, że w przypadku otrzymania wpłaconej przez kupującego zaliczki w walucie obcej w metodzie podzielonej płatności, przeliczenia kwot wyrażonych w walucie obcej na złote, należy dokonać według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego, tj. na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień otrzymania zaliczki od kupującego, zgodnie z art. 31a ust. 1 ustawy." Dalej organ wskazał, że (...) w przedmiotowej sprawie Spółka powinna rozpoznać obowiązek podatkowy dla otrzymanej zaliczki zgodnie z art. 19a ust. 8 ustawy, tj. w dniu otrzymania przez Spółkę od kupującego zaliczki wpłaconej na rachunek w walucie obcej / na rachunek wyrażony w złotych. (...) W przedmiotowej sprawie, obie płatności zostały otrzymane przez Spółkę przed dokonaniem dostawy towaru, zatem powstaną dwa odrębne obowiązki podatkowe. Odnosząc się zatem do zastosowania przez Wnioskodawcę prawidłowego kursu waluty należy wskazać, że w analizowanej sprawie będzie to ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień otrzymania zaliczki wpłaconej przez kontrahenta na rachunek walutowy - zgodnie z art. 31a ust. 1 ustawy."

Inaczej będzie jednak w sytuacji, gdyby ABC wystawił fakturę przed otrzymaniem zaliczki. W przypadku gdy podatnik wystawia fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, a kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone na tej fakturze w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury. W przypadku więc, gdyby ABC wystawił fakturę 1 czerwca 2020 r. na kwotę 2460 euro, wówczas należy dokonać przeliczenia na złote według średniego kursu NBP z 29 maja 2020 r. (ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury). Późniejsza wpłata w złotych i w walucie obcej nie będzie miała wpływu na kurs zastosowany do przeliczenia podstawy opodatkowania.

podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2020 r. poz. 106 ze zm.)

Alicja Ziółek, doradca podatkowy, kierownik Zespołu ds. Podatków Pośrednich w ECDP TAX Żuk Komorniczak i Wspólnicy sp.k.