Coraz częściej podrabiane są nie tylko tzw. dobra luksusowe, ale także leki czy testy. Produkty wytwarzane w warunkach, nad którymi nie miał kontroli oryginalny producent, które często nie odpowiadają normom jakości i bezpieczeństwa mogą stanowić zagrożenie dla konsumentów nieświadomie nabywających podrobione towary.

Pod pojęciem podrobionych towarów rozumiemy towary opatrzone znakiem towarowym bez wiedzy uprawnionego do tego znaku. W pojęciu tym mieszczą się także towary, które naruszają inne prawa własności intelektualnej takie jak majątkowe prawa autorskie, prawa do wzorów przemysłowych, użytkowych czy patentów.

Rejestracja znaku towarowego

Jednym z najskuteczniejszych narzędzi przeciwdziałających nabywaniu przez konsumentów podrobionych towarów jakie może podjąć przedsiębiorca jest rejestracja znaku towarowego. Uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy, po złożeniu odpowiedniego wniosku, pozwala na efektywną współpracę z urzędami celnymi w celu zatrzymania podrobionych towarów na granicy oraz doprowadzenia do ich zniszczenia.

Zwalczanie obrotu podrobionymi towarami to nie tylko instrumenty prawne. Postępowania cywilne oraz karne związane z wprowadzaniem do obrotu podrobionych towarów to ostatni etap. Potrzebę zaangażowania się w wychwytywanie prób wprowadzenia do obrotu towarów podrobionych zauważyły też platformy sprzedażowe, w tym Amazon. W maju 2021 r. Amazon opublikował raport o ochronie marek, w którym wskazano jakie działania są podejmowane przez spółkę w celu zapewnienia nabywcom dostępu jedynie do towarów oryginalnych.

Trzy strategie Amazona walki z podróbkami

W raporcie wskazano, że Amazon oparł swoje działania w zakresie zwalczania podróbek o trzy strategie.

Pierwsza z nich to proaktywne kontrole, mające na celu wychwycenie prób stworzenia kont sprzedającego, które mogą służyć do handlu podróbkami. Działania te opierają się nie tylko na wiedzy doświadczonych ekspertów, ale także o rozwiązania sztucznej inteligencji. W 2020 roku Amazon dzięki algorytmom zapobiegł ponad 6 milionom prób utworzenia kont oraz publikacji ponad 10 milionów ofert. Ponad 2 miliony podrobionych produktów wysłanych do centrów realizacji Amazona, zostało zatrzymanych i zniszczonych przed wysłaniem ich do klienta.

Druga strategia opiera się o współpracę z markami poprzez Brand Registry czy Projekt zero, które od maja 2021 roku dostępne są także dla sprzedawców w Polsce. W ramach Brand Registry Amazon oferuje markom, które przystąpią do programów szereg narzędzi, w tym formularz rejestracyjny Brand Registry (SSR), raport o naruszeniach (RAV), historię zgłoszeń, automatyczne blokowanie podejrzanych ofert zanim zostaną opublikowane, samoobsługowe narzędzie do usuwania podróbek Project Zero oraz wsparcie w postaci obsługi klienta Brand Registry. Zgodnie z opublikowanymi w raporcie danymi na każdą 1 ofertę usuniętą przez markę za pomocą samoobsługowego narzędzia do usuwania ofert, system oparty na uczeniu maszynowym zapobiegł pojawieniu się 600 innych podejrzanych ofert.

Ostatnia strategia to współpraca Amazon z organami ścigania w celu pociągnięcia do odpowiedzialności osób trudniących się wprowadzaniem do obrotu towarów podrobionych. W 2020 r. powołany został Amazon Counterfeit Crimes Unit. Jest to globalny zespół zajmujący się podejmowaniem niezależnych lub wspólnych z markami dochodzeń w celu zebrania dowodów oraz zawiadomienia organów ścigania lub prowadzenia postępowań cywilnych przeciwko podmiotom czy osobom oferującym podrobione towary. W ramach podejmowanych działań jednostka ta nawiązała współpracę z organami ścigania oraz opracowała plan partnerstwa publiczno-prawnego w celu powstrzymania podróbek. Plan ten podkreśla potrzebę zacieśnienia współpracy pomiędzy platformami sprzedażowymi a organami ścigania w celu sprawniejszej wymiany informacji o osobach odpowiedzialnych za prowadzanie do obrotu towarów podrobionych.

Przedstawione w raporcie dane zebrane przez Amazon potwierdzają, że liczba podrobionych towarów na rynku nie maleje, a wręcz rośnie, a co za tym idzie rosną realne zagrożenia dla konsumentów. Punktem wyjścia do radzenia sobie z tą sytuacją pozostają rozwiązania prawne, świadome budowanie marki i jej ochrony. Nie mniej jednak w celu efektywnego zwalczania obrotu podrobionymi dobrami ważne jest, aby odbywało się ono wielotorowo, na każdym etapie wprowadzania towarów do obrotu, z pełnym zaangażowaniem wszystkich podmiotów. Działania opisane w raporcie należy ocenić jako pomocne dla uprawnionych mierzących się z problemem towarów naruszających ich prawa własności intelektualnej.

Na tle innych internetowych platform sprzedażowych Amazon zdaje się iść o krok dalej, wprowadzając proaktywne działania oparte na algorytmach, podczas gdy standardem na rynku wciąż jest opieranie się głównie na zgłoszeniach aukcji dokonywanych przez uprawnionych za pomocą dedykowanego e-maila lub prostego systemu zgłoszeń.

Katarzyna Wypchło, radca prawny z JWP Rzecznicy Patentowi Dorota Rzążewska. Kancelaria jest zrzeszona w sieci Kancelarie RP działającej pod patronatem dziennika „Rzeczpospolita”.