W 2022 r. doszło do gruntownych zmian w opodatkowaniu osób fizycznych, a to za sprawą tzw. Polskiego Ładu. Nowelizacja przepisów znacząco wpłynęła na zasady kalkulacji zaliczek na PIT od wynagrodzeń pracowników, jak i zleceniobiorców. Na przestrzeni ostatnich kilku miesięcy te zasady były dodatkowo modyfikowane, a wkrótce zostaną zastąpione przez kolejną dużą nowelizację przepisów.
Zmiany od 1 stycznia 2022 r.
Zleceniobiorcy, podobnie jak pracownicy, opodatkowują swoje dochody według nowej skali podatkowej, w której limit dochodów opodatkowanych niższą stawką 17 proc. został podwyższony z 85 528 zł do 120 000 zł. Korzystają również z wyższej kwoty zmniejszającej podatek (5100 zł), niezależnie od wysokości uzyskiwanych dochodów.
Z drugiej strony, stracili oni prawo do odliczenia od podatku składki zdrowotnej w wysokości 7,75 proc. jej podstawy. Jednocześnie, w odróżnieniu od pracowników, nie mogą korzystać z ulgi dla klasy średniej, której celem było zrekompensowanie braku odliczalności składki zdrowotnej.
Czytaj więcej:
Dopiero w rozliczeniu rocznym
Warto zauważyć, że płatnik, co do zasady, nie uwzględnia kwoty zmniejszającej podatek przy kalkulacji zaliczek od wynagrodzeń z umów zlecenia. Zleceniobiorcy nie są uprawnieni do złożenia oświadczenia PIT-2 uprawniającego płatnika do pomniejszenia zaliczki na podatek o odpowiednią kwotę zmniejszającą podatek, a tym samym efekt zwiększonej kwoty wolnej od podatku (30 000 zł) będzie przez nich odczuwalny dopiero przy rozliczeniu rocznym.
Zleceniobiorcy mogą, pod określonymi warunkami, złożyć płatnikowi wniosek o niepobieranie zaliczek na podatek. Prawo do złożenia wniosku przysługuje podatnikowi, którego roczne dochody nie przekroczą 30 000 zł oraz który nie osiąga innych dochodów, od których zaliczki na PIT obliczane są z uwzględnieniem kwoty zmniejszającej podatek.
Podwójne liczenie zaliczek
Zasady rozliczania zaliczek od wynagrodzeń z umów zlecenia zostały dodatkowo skomplikowane przez rozporządzenia Ministra Finansów z 7 stycznia 2022 r. oraz nowelizację ustawy o PIT z 24 lutego 2022 r. Na podstawie tych przepisów płatnicy zostali zobowiązani do podwójnej kalkulacji zaliczek na PIT:
- po pierwsze – zgodnie z zasadami obowiązującymi w 2022 r., oraz
- po drugie – na podstawie przepisów obowiązujących 31 grudnia 2021 r., a więc m.in. z uwzględnieniem odliczalności składki zdrowotnej od podatku.
Te zasady mają zastosowanie do zaliczek na PIT pobieranych w miesiącu, w którym podatnik uzyskał od płatnika m.in. przychody ze stosunku pracy oraz umów zlecenia w wysokości nieprzekraczającej 12 800 zł. Przy czym ten limit stosuje się odrębnie dla każdego źródła tych przychodów.
Jeżeli z porównania tak wyliczonych zaliczek wynika, że zaliczka obliczona według starych przepisów jest niższa, płatnik potrąca zaliczkę w tej niższej wysokości.
Przykład
Zleceniobiorca zarabia 5000 zł. Ustalając wysokość zaliczki na podatek za kolejne miesiące 2022 r. zleceniodawca musi obliczyć ją według dwóch wariantów i porównać wysokość.
Powyższy mechanizm jest jedynie rozwiązaniem tymczasowym. Miał on na celu odsunięcie w czasie negatywnych skutków Polskiego Ładu do momentu rozliczenia rocznego, w którym zleceniobiorca ustali podatek roczny według nowych zasad.
Od lipca znów na nowo
12 maja 2022 r. Sejm uchwalił kolejną nowelizację ustawy o PIT, która w istocie koryguje część rozwiązań wprowadzonych w ramach Polskiego Ładu. Nowe przepisy co do zasady mają obowiązywać już od 1 lipca 2022 r., ale wpłyną też na opodatkowanie dochodów osiągniętych w pierwszej połowie bieżącego roku.
Z punktu widzenia zleceniobiorców oraz płatników wypłacających wynagrodzenia z tytułu umów zlecenia do najważniejszych zmian należy zaliczyć obniżenie stawki podatku dla dochodów z I progu skali podatkowej (do 120 000 zł) z 17 na 12 proc. przy jednoczesnym obniżeniu kwoty zmniejszającej podatek do 3600 zł (jako iloczyn kwoty wolnej od podatku – 30 000 zł oraz 12-proc. stawki PIT). To z kolei powinno przełożyć się na niższą zaliczkę na PIT, a więc wyższe wynagrodzenie „do ręki” zleceniobiorców.
Przykład
Rozliczenie zleceniobiorcy z wcześniejszego przykładu od lipca 2022 r. zmieni się następująco:
Z perspektywy rozliczenia rocznego obniżona stawka 12 proc. znajdzie zastosowanie do dochodów osiągniętych od 1 stycznia 2022 r.
Zdaniem autora
Szymon Kozłowski - Konsultant MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy spółka doradztwa podatkowego spółka akcyjna
Nowelizacja przewiduje możliwość złożenia przez zleceniobiorców oświadczenia PIT-2, upoważniającego płatnika do zastosowania kwoty zmniejszającej podatek już na poziomie kalkulacji zaliczki na PIT. W naszym przykładzie złożenie takiego oświadczenia zmniejszyłoby zaliczkę nawet o 300 zł. Przy czym, zgodnie z przepisami przejściowymi, PIT-2 dla zleceniobiorców ma być dostępny od 1 stycznia 2023 r. Od tej daty będzie też przysługiwało prawo do podzielenia kwoty zmniejszającej podatek między dwóch lub trzech płatników. Dzięki tym zmianom podatnik będzie mógł rozplanować swoje rozliczenia w ciągu roku tak, aby uniknąć lub zminimalizować dopłatę podatku w zeznaniu rocznym.
Z punktu widzenia płatnika znaczenie ma również fakt zniesienia obowiązku liczenia zaliczek na PIT według przepisów obowiązujących w 2022 r. oraz na 31 grudnia 2021 r., co niewątpliwie uprości proces rozliczania.